Biologiya fakulteti mustaqil ish

RNK dunyosi gipotezasi

Dienerning 1989 yildagi gipotezasiviroidlarning o'ziga xos xususiyatlari ularni nisbatan maqbul makromolekulalarga aylantirishni taklif qilgan edi intronlar yoki ilgari faraz qilingan, hujayradan oldingi "tirik qoldiqlar" deb hisoblangan boshqa RNKlar RNK dunyosi. Agar shunday bo'lsa, viroidlar evolyutsion nazariya uchun o'simlik virusologiyasidan tashqari muhimroq ahamiyatga ega bo'lgan, chunki ularning xususiyatlari ularni jonsiz moddalardan (eviogenez) hayot evolyutsiyasida hal qiluvchi qadamlarni bajarish uchun boshqa RNKlarga qaraganda ko'proq ishonchli nomzodlar qiladi. Dienerning gipotezasi asosan 2014 yilgacha unutilgan, keyin Flores va boshqalarning sharh maqolasida tirilgan unda mualliflar Diynerning gipotezasini tasdiqlovchi dalillarini quyidagicha umumlashtirgan:
Viroidlarning kichik o'lchamlari, bu xatolarni keltirib chiqaradigan replikatsiya bilan belgilanadi.

1. 
   Ularning balandligi guanin va sitozin barqarorlik va replikatsiya sodiqligini oshiradigan tarkib.
   
2. 
   Ularning dumaloq tuzilishi, bu genomik teglarsiz to'liq replikatsiyani ta'minlaydi.
   
3. 
   Kattalashtirilgan genomlarda modulli yig'ilishga imkon beradigan tarkibiy davriylikning mavjudligi.
   
4. 
   A ga mos keladigan oqsillarni kodlash qobiliyatining etishmasligi ribosoma- bepul yashash muhiti.
   
5. 
   Replikatsiya vositachilik qiladi ribozimlar- RNK dunyosining barmoq
   

RNK dunyosining RNKlari uchun prognoz qilingan molekulyar xususiyatlarga ega bo'lgan RNKlarning mavjud hujayralarda mavjudligi RNK dunyosi gipotezasini qo'llab-quvvatlovchi yana bir kuchli dalil hisoblanadi.

hujayra fermenti sintezi bilan boğliq xabarchi rnk uning orniga katalizlovchi dnkdan ‘’dumaloq doira’’viroidning rnkasini shablon sifatida ishlatib ,yangi rnk sintezi hosil boladi

XULOSA

Xulosa qilib aytamizki viroidlar xam viruslarning bir turi bolib ularning viruslardan farqi shundaki ular faqat bitta halqadan iboratligidadir. Ular birinchi marta kartoshkada topilgan bolib viroidlar deb atalgan. Viroidlar ham yuqumli patogen hisoblanadi . Ular faqat dumaloq, bitta ipli qisqa ipdan iborat RNK unda oqsil qoplamasi yo'q. Ma'lum bo'lgan barcha viroidlar aholisi yuqori o'simliklar va aksariyat hollarda odamlar uchun iqtisodiy ahamiyati turlicha bo'lgan kasalliklarni keltirib chiqaradi. Viroid infektsiyalari yuqishi mumkin shira, bog'dorchilik yoki qishloq xo'jaligi amaliyoti natijasida o'simliklarga mexanik shikast yetkazish natijasida yoki o'simlikdan o'simlikka barg bilan aloqa qilish natijasida o'zaro faoliyatini ifloslanishiga olib keladi.Viroidlar olimlar tomonidan hali-hanuz o’rganilib kelinmoqda.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Toshkent,Universitet 2010-yil. 214-bet.

2. Vahobov A. H “Virusologiya asoslari” Toshkent 2019 “ Ijod press” nashriyoti 2019-yil , 3678 bet
3. Mirxamidova R, Vaxobova A. X, Davronov. K, Tursunboyeva G.S Mikrobiologiya va biotexnologiya nasoslari Toshken : Ilm Ziyo 2014.
4. Vahobov A. H, Rasulova T.X, nizametdinova Ya.F, Mansurova M.I, Muzaffarova I.A Mikrobiologiyadan amaliy va laboratoriya mashg`ulotlari uchun o`quv qo`llanma . Toshkent . Universitet nashriyoti 20019-yil 76 bet
5. Lisak V.V , Mikrobiologiya , Minsk: BGU, 2007
. http://www.natlib.uz
. http://ek.uzmu.uz
. http://www.lib.min
. http://www.molbiol.