Birinchi bosqich magistranti matkarimova shaxnozaning

Maktabgacha pedagogik tadqiqotning tamoyillari.
Pedagogik fanlar metodologiyasining umumilmiy metodologik tamoyillariga quyidagilar kiradi:
Muvofiqlik tamoyili - ilmiy bilishning mazkur sohasida bilimlarning yangi tamoyillar, g‘oyalar konsepsiyalar asosida tizimga solish.
To’ldiruvchanlik tamoyili - tadqiqotning ko‘pgina obyektlari mikro dunyoning zarraga o‘xshash eng oddiy obyektlaridan tortib inson va jamiyat singari murakkab obyektlarigacha. Qarama-qarshi nazariyalarni birlashtirish asosida to‘la tavsiflanishi.
Verifikatsiya tamoyili - mohiyat e’tibori bilan formal mantiqni yetarli asoslash.
Falsafikatsiya tamoyili - mazkur tamoyilga binoan faqat inkor etish orqali tekshirib ko'rish imkoniyati bo‘lgan bilim ilmiy bilim bo‘lishi mumkin.
Reduksiya tamoyili - ma'lum yaxlitlik tizim murakkabligini uning nisbatan sodda tarkibiy qismlari unsurlari orqali bilishdir.
Yaxlitlik tamoyili - tadqiq qilinayotgan obyektlaming alohida yaxlit xossalarini boshqa ob’ekitlar bilan o‘zaro aloqada bo‘lish.
Kontirreduksiya tamoyili - elementar zarralardan tortib to ijtimoiy tabiiy tizimlargacha barcha tabiiy obyektlarga, shu jumladan tabiiy tilga amal qilish.
Ma’lumki, inson shaxsi juda murakkab psixologik fenomen bo‘lib, u kishining individual hayoti davomida ma’lum konkret omillarning ta’siri ostida asta-sekin tarkib topadi. Shu bois ham, akmeologiya - ulg‘aygan shaxsning rivojlanishi va komillikka erishish jarayonini o‘rganuvchi maxsus fan hisoblanadi. Akmeologiya (grekcha “акте - cho‘qqi, yuqori pog‘ona, gurkiratuvchi kuch” ma’nolarini bildiradi) - ilmu-fanning shunday yangi tarmog‘iki, u insonni o‘z taraqqiyoti dina- mikasida, takomili hamda hayot-faoliyatining turli bosqichlarida o‘zidagi eng kuchli qobiliyatlarini namoyon qilishining kompleks masalalarini o‘rganadi. Ya’ni, u shaxsni o‘z takomili jarayonida, ana shu taraqqiyot va yuksalishning obyektiv hamda subyektiv omillari doirasida tadqiq etadi.
Pedagogik tajriba-sinov ishlari dasturini ishlab chiqish metodikasi.
Pedagogik tajriba-sinov ishlarini tashkil etish o‘ziga xos murakkab va ma’suliyatlidir. Inson redmetida ayniqsa tajriba-sinov o‘tkazish aniq dastur asosida tashkil etilishi, dastur har tomonlama pedagogika- psixologik qonuniyatlar, shart-sharoitni hisobga oladi.
Ilmiy farazlarni asoslashda tajriba-sinovlari muhim tarkibiy qismdir. Ilmiy farazlarga asosan tajriba-sinov ishlari tashkil etiladi, ilmiy farazlar amaliyotda sinalsagina nazariy g‘oyaga aylanadi. Ilmiy farazlar tajribalarda asoslanmasa ilmiy tadqiqot yo‘nalishi o‘zgartiriladi, qayta tajriba o‘tkaziladi.
Tadqiqotning ilmiy-amaliy ahamiyatini aniqlashda tajriba-sinov ishlari ekspertiza vazifasini bajaradi. Tadqiqot argument tajriba- sinov ishlarining natijasiga asosan ifodalanadi. Ilmiy tadqiqotni argumentlash, g‘oyaviy aksioma tajriba-sinov ishlarining har xil variantda, har xil sharoitda o‘tkazilganiga bog‘liq. Pedagogik tadqiqotda subyektiv tavsiyalar o‘tgan asrda ta’lim-tarbiya tizimini inqirozga olib bordi. Pedagogik tadqiqotlarni argumentlash tajriba-sinov ishlari dasturining tarkibiy qismidir. Bir necha variantda, shart-sharoitda ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirish bo‘yicha tajriba-sinov ishlari tajriba va nazorat guruhlarida sinab ko‘riladi. Uzoq muddatli tajribada har bir bosqichda bajariladigan kuzatish tajriba-sinov ishlar tartibi belgilanadi. Tajriba guruhlari xususiyatiga ko‘ra bir yoki bir necha bosqichli tajriba-sinov ishlari rejalashtiriladi.
Tajriba-sinov ishlari natijalarini umumlashtirishda mantiqiy xulosalar bilan birga matematik statistik tahlil argumentli konsepsiyalar, amaliy qo‘llanmalar yaratish imkoniyatini oshiradi. Tadqiqot yo‘nalishi pedagogikaning tarkibiy qismlari, mavzuga doir tajriba-sinov ishlari dasturi yaratilishi, tajriba-sinov ishlarini tashkil etishda ham ijodkorlik bo’lishi mumkin.