Bitiruv malakaviy ishi mavzu: “Samarqand shahrida fttb texnologiyasi asosida abonentlarni ulash bo’yicha loyiha yaratish”

3.1.1-rasm: GYXTW 4 juftli optik tolali kabel

Po’lat Darxon ATS MSAN

Dahbed ATS

	Yer ustida o’tkaziladigan optic aloqa kabeli
	Yer ostida o’tkaziladigan optic aloqa kabeli
	Kanalizatsiya, mufta
	Yog’och yoki beton ustunlar
3.1.2-rasm:ATSdan binogacha bo’lgan optik aloqa liniysi chizma ko’rinishi

233-ATS

Uzmobile antenasi

qoradaryo

x

Motrid yangi uylar

L=x+y

y

FTTB txnologiyasi optik kabel kelganidan so’ng binoning tagiga telekommunikatsion shkafni o’rnatamiz. Shu o’rnatilgan shkafdan internetni abonentlarga taqsimlab beramiz.

 

 

 

 

 

3.1.4-rasm: Telekommunikatsion shkaf ME-12

FTTB texnologiyasidan foydalangan holda gorizontal kabelning kabelining uzunligini hisoblash uchun shkafdan abonentlarni uyigacha UTP kabellar qancha miqdorda ketishini hisoblaymiz.

"Twisted pair" - aloqa kabellarining eng keng tarqalgan turlaridan biri. Raqamli (kompyuter tarmog'i) yoki analog (telefon, video kuzatuv) signalini bir qurilmadan boshqasiga uzatadi. Bir-biridan izolyatsiya qilingan bitta simning ikkita konduktorini bir- biriga bog'lab turadigan bir kabel tipidir. Har bir juftning o'ziga xos maydoni bor, shuning uchun 150 m masofada past oqim elektr signalini uzatishda, takrorlash qurilmasini ishlatmasdan, bunday yuqori tezliklarga erishilmaydi. " Twisted pair " deyarli barcha turdagi ichki RJ 45 (kompyuter tarmog'i uchun), RJ 11 (telefon uchun) yoki boshqa ulanish qurilmalariga ulangan holda tashqi niqob kabelidan osongina qutilish imkonini beradi. [11]

3.1.5-rsm: Twisted Pair UTP-4pair-Cat.5e

1-podez

L_1-qavat=shkafdan 1-qavat kirish joyigacha 20 metr bo’lsa 1-qavatda 4 ta abonent bor=4*20=80

L_2-qavat= shkafdan 2-qavat kirish joyigacha 30 metr bo’lsa 2-qavatda 4 ta abonent bor=4*30=120

L_3-qavat= shkafdan 3-qavat kirish joyigacha 40 metr bo’lsa 3-qavatda 4 ta abonent bor=4*40=160

Demak ko’rishimiz mumkinki har bir qavatda oldingi qavatga nisbatan 40 metr kabel qo’shilib bormoqda biz buni 9-qavatni matematik yo’l bilan ishlab topamiz.

L_{umumiy 1-podez}= L_1-qavat +L_2-qavat +L_3-qavat +L_4-qavat +L_5-qavat +L_6-qavat +L_7-qavat +L_8-qavat +L_9-qavat =80+120+160+200+240+280+320+360+400=2160 metr

Shu binodagi 144 ta abonentni ulash uchun bizga L_{bino umumiy}=4 ta podez*2160 metr UTP kabel kerak bo’ladi. Switchdan switchga qarab totrishimiz uchun ham bizga quyidagi optic kabeldan L_{kst kab}=50 m kerak bo’ladi.

 

 
2.3.10-rasm. KST kabel

KST kabel 1, 2 yoki 4 tolali kabelladan iborat. Binolar, ko'targichlar, ofislar va kvartiralarda yotqizish uchun mo'ljallangan. Kabelda ITU-T G.657A tavsiyalariga ega bo'lgan optik tolalar kiradi, tashqi qobiq yonmaydigan va tutam bo'lmagan materiallardan tayyorlanadi.

FTTB ni amalga oshirish uchun matriallarnni hisoblsh

Uskunalar	Miqdor	narxi, so'm
Telekommunikatsion shkaf	3 ta	150
ODF paneli	3 ta	90
UPS	3 ta	150
Optik patchcord LC-LC	11 ta	400
optik moduli	11 ta	450
Twisted juftlik kabel	2160 m	250
Switch	6 ta	1200
RJ 45 konnektor	288 ta	30
GYXTW 4 juftli optik tolali kabel	2500 m	1500
Elektr o'lchash moslamasi	1 ta	20
Avtomat	1 ta	4
JAMI		4244

3.2.FTTH texnologiyasini qurushda ketadigan hisob-kitoblar

FTTH PON tarmog'ini qurishda eng ko'p savollar optik quvvat va optik yo'qotishlarni hisoblash haqida. Ushbu ko'rsatkichlarni hisoblash PON daraxtini qurishda muhimdir. Optik quvvat transmitterning kuchi (SFP OLT qabul qiluvchisi) va ONU qabul qiluvchining sezgirligi o'rtasidagi farq sifatida tavsiflanadi. OLT va ONT DPN-R5402C uskunalari uchun optik sezgirligi quyidagicha bo'ladi:

• 
  SFP sezgirligi OLT: ~ + 4 dBm;
  
• 
  Qabul qiluvchi sezgirligi: - 27dBm
  

Shunday qilib, FTTH tarmog'i uchun optik quvvat sezgirligi: 4-(-27)=31 dB

3 db operatsion zaxirasini hisobga olgan holda, liniyaning optik sezgirligining maksimal qiymati 28 db dan oshmasligi kerak.

Optik sezgirligi yo'qotish OLTDAN onugacha signalning maksimal susayishini bildiradi. Ushbu susaytirilish quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:

• 
  tolalar bo'g'imlarning zarar;
  
• 
  optik tolaga zarar (kilometr boshiga);
  
• 
  optik ulagichlardagi yo'qotishlar;
  
• 
  Splitter turli xil foydalanish paytida zarar.
  

3.2.1-jadvalda har bir element uchun yo'qotish qiymatlari ko'rsatilgan (o'rtacha qiymatlar berilgan):

Jadval 3 .2.1

Parametr	Yutish, dB
tolalar tarkibiy zararlar	0, 05
Optik tolali chiqindilar (1310nm), km ga	0, 36
Optik tolali zararlar (1490/1550 nm), km ga	0, 22
1: 2 optik ajratgichda zaiflashuv	3
1: 4 optik ajratgichda zaiflashuv	6
1: 8 optik splitterda zichlik	9
1:16 optik displeyda zichlik	12
1:32 da optik uzatuvchi	15
1:64 lik optik splitterning zichligi	18

 

 

 

 

 

 

 

3.2.1-rasm:Daraxtsimon PON aloqa arxitekturasi

3.2.1-rasmda berilagan PON aloqa arxitekturani hisoblash usuli quyidagicha bo’ladi:

R = F + C + S _L + S _p

Bu yerda:

R = quvvat sezgirligi (ODN boshiga maksimal optik yo'qotish);

F = uzunligi (km) ga qarab OTning zaiflashuvi;

C = optik konnektorlarda signalning susayishi;

S _l = tolasi bilan aloqasi susaytirishi;

S _p = ajratgichlarda signalning susayishi.

Quyidagi manbalar ma'lumotlari bilan:

• 
  Optik konnektorlarning soni = 9;
  
• 
  Ulanishlar soni OT=5;
  
• 
  splitterlar soni = 3 (1: 4, 1:16).
  

P = F + 9 * 0.25 + 5 * 0, 05 + ( 2 * 6 + 12 ) = 28 dB,

shuning uchun maksimal liniya uzunligi quyidagicha aniqlanadi:

L = (28 – 26,5)/0,22 =6,8 km.

L = (28 - 26.5) /0.22 = 6.8 km.

3.2.2-rasm: Loyihalashtirilgan uyning sxemasi

1-qavatning balandligi 2,7 m, devor qatlamlarning qalinligi 0,3 m. Har bir uchidan kabelni kesish uchun 1 m texnologik zaxirani hisobga olgan holda, uyning birinchi kirishining har bir qavati uchun vertikal quyi tizim kabellarining uzunligini hisoblang:

1 qavat: 0,5+0,3+2,7+1+1=5,5 m

2 qavat: 5,5+0,3+2,7=8,5 m

3 qavat: 8,5+0,3+2,7=11,5 m

4 qavat: 11,5+0,3+2,7=14,5 m

5 qavat: 14,5+0,3+2,7=17,5 m

6 qavat: 17,5+0,3+2,7=20,5 m

7 qavat: 20,5 +0,3+2,7=23,5 m

8 qavat: 23,5+0,3+2,7=26,5 m

9 qavat: 26,5+0,3+2,7=29,5 m

Ikkinchi kirish uchun vertikal quyi tizimning uzunligi har bir qavatga qadar birinchi kirishga nisbatan 20 m ko'proq bo'ladi. 40 m uchun uchinchi uchun va to'rtinchi uchun-60 m.

157,5*4+40+60=730 m

FTTHni amalga oshirish uchun matrial narxini hisoblash

Uskunalar	Miqdor	narxi, u.ye.
Splitter 1: 4	37	619.75
Splitter 1:16	4	138.4
Optik tarqatish qutisi	36	963
Optik tarqatish shkafi	1	113
Opt.patch-panel 16 ta port	4	134.04
SC adapterlari	185	246.05
ONT	144	7469.28
Abonent rozetkalari	36	45
Optik pigtail	324	732.24
Optik patchkord	1	5.56
Acome kabeli	730	96.36
FTTH1 kabeli	648	97.2
GYXTW 4 juftli optik tolali kabel	2500 m	1500
Elektr o'lchash moslamasi	1 ta	20
Avtomat	1 ta	4
Switch	6 ta	1200
	Jami	13383

3.3. FTTB va FTTH texnologiyalarini bir-biridan farqli ko‘rsatkichlari

Moddiy xarajatlarni quyidagi formula bo'yicha ishlab chiqariladigan korxona xarajatlarini hisoblash:

R _E = YIH + S + A + M + R + R_BISHCH

YIH-mehnat haqi

S- yagona ijtimoiy soliqni to'lash;

M-moddiy xarajatlar

A-amortizatsiya ajratmalari;

R-elektr energiyasini to'lash xarajatlari;

R_BISHCH– boshqa ishlab chiqarish va transport xarajatlari.

Yillik ish haqi jamg'armasi (YIH) 12 oyga ko'paytiriladigan ishchi xodimlar uchun oylik ish haqi jamg'armasiga , ortiqcha ishlab chiqarish ko'rsatkichlari uchun 50% ga, ortiqcha ish haqi uchun 30% gacha , dam olish kunlari va bayramlarda esa mehnat qonuniga muvofiq hisoblanadi.Kerakli xodimlarning lavozimlari 3.1.1-jadvalda keltirilgan

Jadval 3 .1.1

Ish haqi fondi

Ishning nomi	Miqdor Bir odam	Ish haqi (u.ye.)	Mukofotlar (u.ye.)	Kecha, hafta oxiri uchun qo'shimchalar (u.ye.)	Viloyat koeffitsienti (u.ye.)	Jami (u.ye.)
Muhandis	1	200	85	55	70%	578
Elektrikchi	2	150	65	45	70%	442
O'rnatuvchi	2	150	65	45	70%	442
Jami YIH oyi:						1462

Ish haqi, bonuslar va o'rtacha ma'lumotlarga asoslanib, jismoniy shaxslarning oylik maoshlari uchun mintaqaviy koeffitsientlarni hisobga olgan holda ko'rsatiladi.

YIH yillik = 17544 (u.ye.)

Quvvatni sarflash ushbu qurilmaning texnik xususiyatlaridan aniqlanadi. Elektr energiyasining narxi 1 kVt soatiga 127 so'mni tashkil etadi. Elektr iste'moli quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:

R = 365 * W * t / 1000 * £,                         

Bu erda V - uskunalar tomonidan ishlatiladigan quvvat, W * h;

£ - stansiyaning samaradorligi - 0,75;

t - kunlik uskunaning ishlash muddati. 

Jadval 3. 1.2

	FTTB	FTTH
Elektr tariflari, so'm / kVt soat	127
Asbob-uskunalarning energiya sarfi, V * h	360	12
Har kunlik uskunaning davomiyligi, h.	24
Yil davomida kunlar	365
Elektr stantsiyasining samaradorligi	0.75
Elektr iste'moli yiliga, kVt soat	4204.8	140.16
Elektr energiyasi yiliga, (u.ye.)	481	16

Amortizatsiya ajratish korxonaning asosiy vositalariga (asosiy vositalarga) tegishli bo'lgan amortizatsiyani qoplash uchun mo'ljallangan naqd hisoblanadi.

Amortizatsiyani hisoblash quyidagi formula bo'yicha amalga oshiriladi:

A =A_d * F _asosiy , (u.ye.)

A_d=amortizatsiya darajasi

F _asosiy - asosiy vositalarning o'rtacha yillik qiymati (F = _magistral = (1-0.03 ). Telekommunikatsiya uskunalari, foydali umr 7 yildan 10 yilgacha mos keladi, guruhi amortizatsiya stavkalari 10% dan 15% orasida bo’ladi.

A_FTTB =A_d * F _asosiy =4244*(1-0.03 )=4116(u.ye.)*0.1=411.6 (u.ye.)

A_FTTH =A_d * F _asosiy =13383*(1-0.03 )= 12981(u.ye.)*0.1=1298.1 (u.ye.)

Moddiy xarajatlar materiallar va ehtiyot qismlar xarajatlarini o'z ichiga oladi va jami kapital xarajatlarning 5-7 foizini tashkil etuvchi o'rtacha standart qiymatlari asosida tuziladi [8]. Nm = 6 foizni tashkil etgan hisob-kitoblarda.

M = K _V * N _M (u.ye.)

M _FTTH = 13383* 0.06 = 802.98 (u.ye.)

M _FTTB = 4244* 0.06 = 254.44(u.ye.)

Boshqa xarajatlar, ma'muriy va texnik o'z ichiga xarajatlarini, xizmat korxonalar uchun ma'muriy xarajatlarni asosiy tarmog'i, yagona ijtimoiy soliq, mehnat muhofazasi va narxini uskunalar xavfsizligi va bordro mutaxassis to'lov 15% tashkil etadi. 

P _PR = 0,15 *17,544 = 2631.6 (u.ye.)

Quyidagi jadvalda yillik faoliyat xarajatlarining umumiy bahosi keltirilgan.

Jadval 3 .1.3

	FTTH	FTTB
YIH	17544
S	4210.56
Amortizatsiya ajratmalar	1298.1	411.6
Moddiy xarajatlar	802.98	254.44
Elektr narxini	481.08	16.03
Boshqa va transport xarajatlari	2631.6
umumiy	26967.76(u.ye.)	24067.8(u.ye.)

3.4.Texnologiyalarni yillik faoliyati davomidagi xarajatlarini hisoblash.

Taqdim etilgan xizmatlardan olingan daromadni hisoblaymiz. FTTB xizmat paketi quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• 
  Internet;
  
• 
  IP-TV;
  
• 
   IP telefoniya;
  

• 
  100 Mbit / s gacha tezlikda yuqori tezlikdagi Internetga ulanish;
  
• 
  IP-TV texnologiyasidan foydalangan holda yangi avlod raqamli televizion (Internet Protocol Television - Internet Protocol Television). 
  

Yer va kabel televideniyasiga qaraganda, IP-TV bir nechta afzalliklarga ega: interaktivlik, qo'shimcha xizmatlarning mavjudligi va yuqori sifatli tasvir. Paket narxi oyiga 4 AQSh dollari To'plam 15 Mbit / soniyali Internet tezligini va 65 ta kanaldan ortiq IP - TVni taqdim etishni o'z ichiga oladi . Quyidagi formula bo'yicha daromadni hisoblang:

D _FTTB= N * C (u.ye.)

N - abonentlar soni;

C - xizmatlarning narxi.

D = 144 * 4 = 288

IP-TV yillik daromad: 210240 (u.ye.)

IP telefoniyaga ulangan abonentni yiilik daromadini hisoblab chiqamiz. Demak bitta abonent IP telefoniya uchun oyiga 1.5 (u.ye.) to’laydi.

N - abonentlar soni;

C - xizmatlarning narxi.

D = 144 * 1.5 = 216

IP-TV yillik daromad: 78840 (u.ye.)

Internetga ulangan abonentni yillik daromadini hisoblab chiqamiz. Demak bitta abonent Internet uchun oyiga 23 (u.ye.) to’laydi.

N - abonentlar soni;

C - xizmatlarning narxi.

D = 144 * 23 = 3312

IP-TV yillik daromad: 1208880 (u.ye.)

Abonentlarga taqdim etiladigan FTTH xizmat paketi quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• 
  Internet;
  
• 
  IP-TV;
  
• 
   IP telefoniya
  

Yer va kabel televideniyasiga qaraganda, IP-TV bir nechta afzalliklarga ega: interaktivlik, qo'shimcha xizmatlarning mavjudligi va yuqori sifatli tasvir. Paket narxi oyiga 4 AQSh dollari To'plam 15 Mbit / soniyali Internet tezligini va 65 ta kanaldan ortiq IP - TVni taqdim etishni o'z ichiga oladi . Quyidagi formula bo'yicha daromadni hisoblang:

D _FTTH= N * C (u.ye.)

N - abonentlar soni;

C - xizmatlarning narxi.

D = 144 * 4 = 288

IP-TV yillik daromad: 210240 (u.ye.)

IP telefoniyaga ulangan abonentni yiilik daromadini hisoblab chiqamiz. Demak bitta abonent IP telefoniya uchun oyiga 1.5 (u.ye.) to’laydi.

N - abonentlar soni;

C - xizmatlarning narxi.

D = 144 * 1.5 = 216

IP-TV yillik daromad: 78840 (u.ye.)

Internetga ulangan abonentni yillik daromadini hisoblab chiqamiz. Demak bitta abonent Internet uchun oyiga 23 (u.ye.) to’laydi.

N - abonentlar soni;

C - xizmatlarning narxi.

D = 144 * 23 = 3312

IP-TV yillik daromad: 1208880 (u.ye.)

Demak har ikki holda ham FTTB da ham FTTH da ham foydalanuvchilarda bir xil daromad olinmqda bu yerda faqat abonentlar tezligida farq qilmoqda. Tezlik FTTH da FTTB ga qaraganda ancha yuqori hisoblanadi. Chunki FTTH da optic kabel uymizga yetkazib beriladi. FTTB da esa binoni tagigacha keladi.

XULOSA

FTTB texnologiyasi bu optik tolali texnologiya bo’lib Internetga yuqori tezlikda ulanish va bugungi kunda eng zamonaviy, ilg‘or texnologiyalardan hisoblanadi. U boshqa texnologiyalar erisha olmaydigan ma'lumotlar uzatish tezligini ta'minlash bilan birga sizning mablag‘laringizni ancha tejaydi, chunki qo‘shimcha uskunalar uchun xarajatlarga muhtoj sezmaysiz.

FTTB (Fiber-To-The-Building) ingliz tilidan tog’ridan to’g’ri tarjima qilinganda “binoga optika” ma’nosini beradi, aslida esa, mis kabellarining o’rniga optik kabellardan foydalanish usulini anglatadi. Mis kabellar ADSL texnologiyasi orqali telefon va internetdan foydalanish uchun ishlatiladi, lekin ular yuqori tezlikdagi internetdan foydalanish imkonini bermaydi, shuning bilan birga shovqinga qarshi himoya ko’rsatkichi pastdir. Bugungi kunda hamma ADSL texnologiyasidan voz kechmoqda.


FTTB texnologiysi abonentlarga qanday avzalliklarni yaratib beradi?

• 
  Yuqori tezlikdagi internetga ega ekanligi
  

FTTB texnologiyasi yuboriladigan ma’lumotlar ko’lamini sezilarli darajada oshirish imkonini beradi. FTTB texnologiyasi orqali internetga ulanish tezligi faqatgina tarif rejangizga asosan chegaralanishi mumkin. Bundan tashqari FTTB texnologiyasi abonentlarga yana bir afzallik taqdim etadi – bu simmetrik kanal. ADSL texnologiyasini qo’llanish jarayonida chiquvchi kanal (abonent tomonidan yuboriluvchi ma’lumot) tezligi kiruvchi kanal tezligidan ancha pastroq bo’ladi, bu esa doimiy ravishda internet orqali fayllar almashadigan yoki internetga videoroliklarni joylaydiganlar uchun ancha noqulayliklar tug’diradi. FTTB ning simmetrik kanali kiruvchi va chiquvchi kanallar uchun bir xil tezlikda ishlaydi. Bundan tashqari, sinxron tarmog’i uydan turib o’yin va veb-serverlarni joylashtirish imkonini beradi. Buning uchun xosting kompaniyalarga serverga ma’lumot joylashtirganlik uchun to’lov qilish shart bo’lmaydi

• 
  Modem qurulasini sotib olishga va uni sozlashga ehtiyoj yo’qligi
  

«TEXNOPROSISTEM» MCHJ dan FTTB texnologiyasi orqali internetga ulanish jarayonida, kompaniyaning mutaxassislari kabelni xonadoninggizga olib kelib to’g’ridan-to’g’ri kompyuteringizga ulab berishadi. Internetga ulanish uchun kabelni tarmoq portiga ulashning o’zi kifoya qiladi. Modem kabi qo’shimcha jihozlarni sotib olishga ehtiyoj qolmaydi.

• 
  Ishonchli aloqa
  

Agar kabelga zarar yetmagan bo’lsa, internet tarifingiz tezligi bo’yicha ishlaydi. Amaliyotdan ma'lum bo'ldiki, eng katta xatolarga optik-tolali ulanishlarda emas, balki koaksial tarmoqlarda aniqlik kiritildi.

Parallel raqamli tarmoqlarni qurishning soddaligi FTTB texnologiyasining eng muhim afzalligi hisoblanadi. Bunday holda parallel raqamli tarmoq uchun alohida optik tolalar ajratiladi.

FTTB texnologiyasining yana bir muhim afzalligi FTTB tarmog'ining qurushda optik tolalardan foydalaniladi bu esa kabellarni hajmini tejalishiga olib keladi va sarf-xarajatlarni kamaytiradi.

ADABIYOTLAR RO'YXATI  

1. 
   Aleksiyev E.B. Optik kirish tarmoqlari. Qo'llanma. - M. 2005 – 140 bet.
   
2. 
   Bazilov K.B, Alibayeva S.A, Babich A A.  - Radioaloqa, elektronika va telekommunikatsiyalar mutaxassisliklari bo'yicha talabalar uchun barcha bakalavrlarni tayyorlash uchun bakalavriatning iqtisodiy qismini amalga oshirish bo'yicha ko'rsatmalar.  2008 y. 19 bet.
   
3. 
   Тарифы применяются ко всем услугам Internet, за исключением „Internet dedicat”.
   
4. 
   В случае смерти абонента-обладателя услуги MaxDSL/MaxFiber, ИИО (изменение имени и ответственности).
   
5. 
   Sanatova T.S Elektr sohasida o'qiydigan talabalar uchun "Ekologiya" kursi bo'yicha hisob-kitob va grafik ishlarga rahbarlik va topshiriqlar. - 2002-y. 25- bet.
   
6. 
   Будников В.Ю., Пономарев Б.А. Технологии обеспечения качества обслуживания в мультисервисных сетях / Вестник связи.- 2000.- №9.
   
7. 
   Демина Е.В., Иодко Е.К., Майофис Л.И., Резникова Н.П., Организация, планирование и управление предприятиями связи. Учебник для вузов. – М.: Радио и связь,1990 – 243 с.
   
8. 
   Ломовицкий и др. Основы построения систем и сетей передачи информации. - М.: Горячая линия - Телеком, 2005.
   
9. 
   Ivanov A.B. Asosiy optika: komponentlar, uzatish tizimlari, o'lchovlar. 1999-yil. 663-bet.
   
10. 
    Sklyarov O.K. Zamonaviy optik tolali uzatish tizimlari, uskunalar va butlovchi qismlar. - M .: SOLON-R, 2001. - 238 p.
    
11. 
    Kazieva G.S., Polzik E.V. IP-telefoniya va video: 5B071900-ixtisosligi bo'yicha barcha ta'lim shaklidagi talabalar uchun kurs ishlarini bajarish uchun qo'llanma. - Almati: AUPET, 2011. - 32 p.
    
12. 
    https://www.ebay.com
    
13. 
    https://ru.wikipedia.or
    
14. 
    https://192-168-1-1.ru
    
15. 
    https://www.fibernet.uz/