27
- kimmatbaxo komponentning mahsulotlarga
ajralishi, %
Nazorat uchun savollar.
1.
Qalayning qaysi minеrali sanоat aхamiyatiga ega?
2.
Qalay kоnlari qaysi turlarga bo‘linadi?
3.
Qalayli rudalarda qalayning miqdоri qancha?
4.
Qalayli sоchma kоnlar rudalari qaysi usulda bоyitiladi?
5.
Qalayli tub kоnlar rudalari qaysi usulda bоyitiladi?
6.
Qalayli bоyitmalarga qanday talablar qo‘yiladi?
7-LABARATORIYA ISHI
Foydali qazilmalarni qiya tekislik bo`ylab
harakatlanuvchi dastgohlarda boyitish
Ishdan maqsad:
Rudalarni gravitatsion usulda boyitish
bilan tanishish. Kontsentratsion stolda boyitishni o‘rganish.
Mahsulotning stol yuzasida solishtirma og’irligi va kattaligiga qarab
taqsimlanishini kuzatish.
Ishni bajarish uchun qisqacha nazariy ma’lumotlar.
Kontsentratsion stolda boyitish
mayda donachali mahsulotni
gravitatsiya usulida boyitishning eng ko‘p tarqalgan usuli.
Kontsentratsion stollar qalayli, volframli, kamyob metalli,
oltinli va
boshqa rudalarni boyitishda keng qo‘llaniladi.
Kontsentratsion stolda boyitish mineral zarrachalarning
zichligi va o‘lchamidagi farqiga qarab qiya tekislik bo‘ylab
ќarakatlanayotgan suv oqimi yordamida ajratishga asoslangan.
Kontsentratsion stolda samarali boyitishning eng asosiy sharti -
rudani gidravlik klassifikatorlarda teng tushuvchi zarrachali sinflarga
ajratishdir.
SKM – 1 A markali kontsentratsion stol (3–rasm) trapetsiya
shaklidagi yassi yuza 2 dan iborat. Bu yuza deka deyiladi. Deka romb
yoki parallelogramma shaklida ќam bo‘lishi mumkin. Deka
yog‘ochdan yoki alyuminiydan tayyorlanib, ustidan linoleum, rezina,
28
poliuretan va h.k. kabi material bilan qoplanadi. Ular,
shuningdek,
stekloplastdan ham tayyorlanadi. Dekaning yuzasida ingichka va
uzun plankalar 14 o‘rnatiladi. Bu plankalar yog’och yoki rezinadan
tayyorlanadi. Plankalarning uzunligi va balandligi mahsulot
beriluvchi tomonga o‘arab kamayib boradi.
Kontsentratsion stol unga kœndalang o‘qi bo‘ylab yoki romb
va parallelogrammaning diagonali bo‘ylab
qaytarma-ilgarilama
yunalishda harakat beruvchi uzatmaga ulanadi. Deka tirsakli richagga
maќkamlangan g’ildirakchali rolikka (konki) tayanadi. Mahsulot
beriluvchi tarafda joylashgan uchta tirsakli richagni tyaga birlashtirib
turadi.
Maxovik orqali stol yuzasiga uning harakatlanish yo‘nalishiga
perpendikulyar ravishda uncha katta bo‘lmagan qiyalik berilishi
mumkin.
Stolning uzatmasi elektrodvigatel,
tasmali uzatma, richagli-
ekstsentrik mexanizmdan iborat bo‘lib, stol dekasi bilan tyaga orqali
ulanadi.
Dekaning mahsulot berilish tomonga yurish vaqtida dekaning
tirgak va tayanchi orasida o‘rnatilgan prujina siqiladi,
buning
teskarisida esa prujina yoziladi va dekani oldinga itaradi. Prujinaning
siqilish darajasi gayka bilan boshqariladi.
Stol ishlayotgan paytda deka notekis harakatlanadi. Deka oldinga
harakatlanganda uning tezligi asta-sekin ortadi, yurishning oxirida
maksimumga etadi, keyin esa 0 gacha keskin kamayadi.
Deka orqaga harakatlanayotganda
uning tezligi maksimalgacha
keskin ortadi, keyin esa asta–sekin 0 gacha kamayadi.
Dastlabki mahsulot bo‘tana holida mahsulotni yuklash qutisiga
beriladi. Suv esa yuqoridagi ariqchaga berilib, aylanuvchi
parrakchalar orqali dekaning yuzasida tarqaladi.
Mineral zarrachalar aralashmasining
stol dekasida ajralishi
quyidagicha sodir bo‘ladi. Mahsulotni yuklash qutisidan stol
yuzasiga tushuvchi mineral zarrachalar ikkita kuch ta’siriga uchraydi:
bo‘ylama oquvchi suvning yuvuvchi kuchi va dekaning ilgarilama–
29
qaytarma harakati natijasida sodir bo‘luvchi stol bo‘ylab harakat
kiluvchi inertsiya kuchi.
Dastlabki mahsulot 25 % li bo‘tana holida stolning qabul qiluvchi
qutisiga beriladi, qo‘shimcha suv esa
uning yonidagi qutichaga
berilib, parraklar yordamida stolning yuzasida tekis taqsimlanadi.
Stol elektrodvigatel orqali qaytarma–ilgarilama harakatga keltiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: