Бош мия нервлари n craniales



Download 198 Kb.
bet1/6
Sana24.09.2022
Hajmi198 Kb.
#850059
  1   2   3   4   5   6
Bog'liq
12-жуфт-бмн 2


Бош мия нервларининг функционал анатомияси.

Бош мия нервлари - n. craniales.


Бош мия нервлари 12 жуфт булиб, бош мия асосидан чикади в куйидаги нервларни хосил этади :
I - n. n. olfactorii - хид билув нерви;
II - n. opticus - курув нерви;
III - n. oculomotorius - кузни харакатга келтирувчи нерв;
IV - n. trochlearis - галтак нерви;
V - n. trigeminus - уч шохли нерв;
VI - n. abducens - кузни узоклаштирувчи нерв;
VII - n. facialis - юз нерви;
VIII- n. vestibulocochlearis - дахлиз-чиганок нерви еки эшитув-мувозанат нерви;
IX - n. glossopharyngeus - тил-халкум нерви;
X - n. vagus - адашган нерв;
XI - n. accessorius - кушимча нерв;
XII - n. hypoglossus - тил ости нерви.

Бош мия нервлари.


I ва II жуфт бош мия нервлари : хид билув нерви - n. olfactorius хамда курув нерви - n. opticus бош миянинг олдинги мия кисмидан тараккий этади.
Колган бош мия нервлар, тулик холда орка мия нервларига мо келмайди. Хар бир нерв, орка мия нервларининг олдинги илдизларин ёки орка олдизларини эслатади.
III, IV, VI, XI, XII жуфт бош мия нервлари орка миянинг олдинг илдизларига мос келади.
V, VII, VIII, IX, X жуфт бош мия нервлари орка миянинг орка илдизларига мос булади ва бу нервлар таркибида тугунлар булади.
Бош мия нервларининг таркибида, орка мия нервларига ухша куйидаги узаклар булади : 1) соматик сезги узаклари; 2) сомати харакатлантирувчи узак; 3) вегетатив узаклар. Уз навбатида вегетатив узаклар : а) висцерал - сезги узакларидан; б) висцерал харакат узакларидан хосил булади.

  1. Соматик сезги узаклари босимни, хароратни, товуш тулкинларини ёки нурни кабул этиб, II, V, VIII жуфт бош мия нервларинин таркибида булади.

  2. Соматик харакатлантирувчи узаклар : III, IV, V, VI, VII, IX, X, XI, XII жуфт бош мия нервларининг таркибида булади.

  3. Висцерал - сезги узаклар : ички аъзолардан, огиз ва буру бушликларидан сезгини кабул этиб, I, V, IX, X жуфт бош мия нервларининг таркибида булади.

  4. Висцерал - харакатлантирувчи узаклар : ички аъзолар деворидаги, кон томир деворидаги силлик мушакларни, юрак мушакларини ва безларни иннервация этиб, VII, IX, X жуфт бош мия нервлар таркибида булади.

Бош мия нервлари куйидаги гурухларга булинади :
1. I жуфт бош мия нерви - висцерал сезувчи нерв булиб хисоб ланади;
2. соматик - сезги нерви - II, VIII жуфт бош мия нерви;
3. соматик харакатлантирувчи нервлар : III, IV, VI, XI, XII жуф бош мия нервлари;
4. аралаш нервлар : V, VII, IX, X жуфт бош мия нервлар.
Тараккиёт жихатидан бош мия нервлари куйидаги гурухларга булинади :
1. Бош миянинг тараккиёти билан боглик нервлар - I ва II жуф бош мия нерви.
2. Орка мия нервлари билан боглик булган, энса миотомлари билан бирга ривожланадиган нерв - XII жуфт бош мия нерви булиб хисобланади. Хайвонларда бу нерв алохида булган орка мия нерви булиб хисобланади. Одамларда бу нерв бош ва орка мия чегарасида хосил булиб, унинг узаклари 1-2 буйин сегментларигача тушади. Ш сабабдан XII жуфт нервларининг тармоклари ковузлок: ansa n. hypoglossi ни хосил этиб, буйин чигали тармоклари билан толалар алмашинади.
3. Калла сохасидаги висцерал равоклар тараккиёти билан богли44 бош мия нервлар. Бу гурухга V, VII, IX, X жуфт бош мия нервлари кириб, улар куйидаги равоклар билан богланади :
I висцерал равок (мандибуляр равок) - V жуфт бош мия нерви;
II висцерал равок (гиоид равоги) - VII жуфт бош мия нерви;
III висцерал равок - IX жуфт бош мия нерви;
IV висцерал равок - X жуфт бош мия нерви.
4. Калла сохасидаги кулок олди миотомлари билан боглик нервлар : III, IV, VI жуфт бош мия нервлари.
XII жуфт бош мия нервининг тараккиёти калла сохасидаги энс миотомлари билан боглик булади. Энса миотомларидан тил мушаклар : m. verticularis, m. longitudinalis superior, m. longitudinalis inferior, m. transversus linguae, m. genioglossus, m. styloglossus, m. hyoglossus тараккий этади ва XII жуфт бош мия нерви n. hypoglossus билан иннервация этади.
Кулок олди миотомлари III, IV, VI жуфт бош мия нервларинин тараккиёти билан боглик булади.
I-чи кулок олди миотомидан куз косасининг ичида жойлашга m. rectus oculi superiores, m. rectus oculi inferior, m. levato palpebra superior m. rectus oculi medialis, m. obliquus oculi inferior мушаклари тараккий этиб - бу мушаклар III жуфт бош мия нерв билан иннервация этилади.
II-чи кулок олди миотомидан куз соккасининг m. obliquus ocul superior мушаги тараккий этади ва IV жуфт бош мия нерви билан иннервацияланади.
III-чи кулок олди миотомидан куз соккасининг m. rectus ocul lateralis мушаги тараккий этади ва VI жуфт бош мия нерви билан иннервацияланади.
Жабра равоклари билан тараккий этадиган нервлар.
I жабра равоги - мандибуляр равок билан V жуфт бош мия нерв тараккий этади. Мандибуляр равокдан m. massetericus, m. temporalis, m. pterygoideus medialis, m. pterygoideus lateralis, m. mylohyoideus, m. tensoris tympani, m. tensoris veli palatini, m. digastricus нинг олдинги коринча - мушаклари тараккий этади ва V жуфт бо мия нерви тармоклари билан иннервация этилади.
II жабра равоги (гиоид равоги) билан VII жуфт бош мия нерв тараккий этади. Гиоид равогидан мимика мушаклар, m. stylohyoideus, буйиндаги m. platysma, m. digastricus нинг орка коринчаси тараккийэтади ва VII жуфт бош мия нерви билан иннервация этилади.
III жабра равоги - IX жуфт бош мия нерви билан бирга тараккий этади. III жабра равогидан халкумнинг m. stylopharyngeus мушаги тараккий этади ва бу мушак IX жуфт бош мия нерви билан иннервация этилади.
IV жабра равоги X жуфт бош мия нерви билан бирга тараккийэтади. Бу жабра равогидан юмшок танглай мушаклари (m. tensor vel palatini дан ташкари), хамда халкумнинг сикувчи мушаклари, хикилдок мушаклари тараккий этади ва бу мушаклар X жуфт бош мия нервлари билан иннервация этилади.
Кушимча равишда IV жабра равогидан калла сохасидан танага в буйинга кучган m. trapezius ва m. sternoclaidomastoideus лар тараккий этади ва бу мушакларни иннервация этадиган XI жуфт бош ми нерви X жуфт бош мия нерви таркибидан ажралиб чикади.

Бош мия нервлари иннервациясининг конуниятлари.



  1. Бош мия нервлари асосидан симметрик равишда жуфт бўлиб йўналади.

  2. Бош мия нервлари тўғри йул буйлаб, киска масофа оркали, якин жойлашган сохаларни иннервация этади. Тараккиёт жараёнида мушаклар бошка сохаларга кучса, нервларни саклаб колади. Шу сабабдан : а) халкум ва хикилдок мушаклари бош мия нервлари (IX, X) билан иннервацияланади; б) буйиндаги тери ости мушаги m. platysm - VII жуфт бош мия нерви билан иннервацияланади; в) танадаг m. trapeсius ва буйиндаги m. sternoclaidomastoideus - XI жуфт бо мия нерви билан иннервацияланади.

  3. Бир миотомдан тараккий этган мушаклар гурухи - битта нер билан иннервация этилади.

  4. Агарда мушак ёки аъзо бир неча миотомларнинг бирикишида хосил булса - бир неча нерв билан иннервация этилади. Икки коринчали мушак m. digastricus - икки миотомдан хосил булганлигидан олдинги коринчаси - V жуфт бош мия нерви, орка коринчаси эса VII жуфт бош мия нерви билан иннервацияланади. Юмшок танглайн хосил булишида мандибуляр равок ва IV жабра равоги катнашади. Ш сабабли юмшок танглайнинг тарангловчи мушаги - V жуфт бош ми нерви билан, колган мушаклари - X жуфт бош мия нерви билан иннервация этилади. Халкум мушаклари III ва IV жабра равоклари хисобига тараккий этади ва шу сабабли IX ва X жуфт бош мия нервлари билан иннервация этилади.




Download 198 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish