Бошкарув объектив зарурият ва максадга йуналтирилган жараён сифатида



Download 153,5 Kb.
bet3/10
Sana24.02.2022
Hajmi153,5 Kb.
#184617
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Sanoatda-zamonaviy-boshkaruv-tizimi

Бошкарув субъекти – жисмоний ёки юридик шахслар булиб, ундан амалдаги конунлар асосида хокимият идоралари томонидан берилган ваколатларга мувофик хукукий таъсир юзага келади.
Бошкарув объекти – бошкарув субъектининг хукукий таъсири каратилган нарсадир. Бунга ишлаб чикариш ва хужалик тизимлари, ижтимоий-иктисодий жараёнлар, жисмоний ва юридик шахслар кириши мумкин.
Куриниб турибдики, у холатда хам, бу холатда хам инсонларни бошкариш уларнинг узи томонидан амалга оширилади. Факат кишилар, уларнинг фаолияти, жумладан, махсулот ишлаб чикариш, хужалик ва бошка жараёнлар билан боглик булган фаолиятлари бошкарувнинг предмети, яъни хозирги замон менежментининг асоси хисобланади. Бошкарувнинг субъекти ва объектисиз менежмент фан ва хужалик тажрибаси сифатида уз мазмун ва мохиятини йукотади.
Албатта, минглаб кишилар ишлайдиган саноат хам бу тушунча ва мулохазалардан холи эмас. Айникса саноат ишлаб чикаришида “субъект“ ва “объект“ тушунчалари бошка тармокларга нисбатан хийла равшанрок куринади. Бунда вазирлик, компания ва корпорациялардаги бошкарувчилар корхонадаги бошкарувчиларга, корхонадаги бошкарувчилар эса цех, участка бошкарувчиларига рахбарлик киладилар. Куриниб турибдики, саноатни бошкариш хам ижтимоий ишлаб чикаришда амал киладиган конун ва коидаларга буйсунади. Шу туфайли саноатни бошкариш ижтимоий ишлаб чикаришнинг таркибий ва ажралмас кисми хисобланади.
Бошкарув жараёни каерда амалга оширилишидан катъи назар, циклли (даврий) ва айни вактда узлуксиз хисобланади. Бошкарув даври максаднинг аникланишидан унга эришилгунгача булган вактни уз ичига олади. Демак, унинг асосий боскичлари куйидагилардан иборат:

  • максадни шакллантириш (белгилаш);

  • максадни режалаштириш ва башорат килиш;

  • кабул килинган карорлар ёки максадли вазифаларни мувофиклаштириш;

  • эришилган натижаларни тахлил этиш ва бахолаш;

  • янги бошкарувли тизимни танлаб олиш ва аниклаш.

Бу барча цикллар учун энг мухим бошкармавий тизим хисобланади.
Факат бундай тизим бошкарувнинг негизини ташкил этади. Таъсир этиш самарали булиши учун куйидаги асосий шартларга риоя килиш зарур:

  • бошкаришнинг субъекти ва объекти бошкарувчи ва бошкарилувчи куйи тизимлар сифатида бир-бири билан сабабли- натижавий боглик булиши;

  • бошкарувчи куйи тизимнинг аник бошкариш буйича максади булиши;

  • бошкарувчи куйи тизим бошкарув объектининг ахволи, унинг фаолияти натижалари, атроф-мухитнинг имкониятлари тугрисидаги ахборотни кабул килиш кобилиятига эга булиши;

  • бошкарув объекти бошкармавий таъсирларни кабул эта оладиган булиши ва уларнинг мазмунига мос келадиган ишларни бажара олиши керак.

Бу шартларга риоя килиш бошкарувчанликни, яъни бошкарув тизимининг ишчанлигини таъминлайди. Бошкарувнинг объекти канчалик мураккаб булса, бошкарув идорасининг ишчанлик кобилияти хам шунчалик юкори булиши даркор.
Хар кандай бошкарув уз максади ва вазифаларига эга.
Максад – бу, инсон фаолиятининг аввалдан фикран уйланган натижасидир. Шунга биноан, бошкарувнинг максади деганда, бошкарув субъектининг олдиндан уйланган, мулжалланган, эришиш зарур булган натижаси тушунилади. Саноатда эса, максад – куп ва сифатли махсулот ишлаб чикариш ва уни уз вактида сотиш хамда мулжалланган фойдани олишдир.
Хар кандай максадга маълум талаблар куйилади. Даставвал, максад илмий ва амалий жихатдан асосланган булиши керак. Иккинчидан, у аник, яхши ифодаланган ва адресли булиши зарур. Учинчидан, куйилган максад эришимли булиши, яъни унга етишишнинг имкониятлари, шарт ва шароитлари хисобга олинган булиши керак.
куйилган максадга эришиш учун маълум вазифаларни бажариш зарур. Маълумки, вазифа – бу, аввалдан белгиланган, аникланган, курсатилган, бажарилиши ва хал этилиши лозим булган иш, нарсадир.
Саноат ишлаб чикаришида бошкарувнинг вазифалари куйидагилардан иборат:

  • келажакни аник курмок (истикболни тугри башорат килиш ва унга монанд булган фаолият дастурини тузиш);

  • ташкиллаштирмок (саноатнинг ички, моддий ва ижтимоий тузилмасини барпо этиш);

  • персонални идора килмок (саноат ишлаб чикариш ходимларини харакатга келтириш);

  • келишиш (харакат ва тиришкокликни бир-бири билан уйгунлаштириш);

  • назорат килиш ва кузатиш (жорий этилган ва берилган буйрук асосида харакатнинг, яъни фаолиятнинг кандай тарзда булаётганини мушохада килиш).

Бошкариш жараёнида олдиндан кура билиш нихоятда катта ахамиятга эга. Барча жараёнларни кузатиб, уларнинг узгаришига караб ишлаб чикариш, иш бажариш ёки хизмат курсатиш бошкарилиб турилади. Масалан, махсулотга булган эхтиёж, нарх-наво, техника ва технологиялар узгариши, иш хаки ва ижтимоий мухофазанинг холати ишлаб чикаришга катта таъсир курсатади. Шунинг учун вазиятга караб керакли узгаришларни зудлик билан амалга ошириш керак булади.
Бошкариш жараёнида режалаштириш хам мухим ахамият касб этади. Айникса, махсулот хажмини белгилаганда уни барча ресурслар билан таъминлаш ва уларни етказиб бериш масаласига катта эътибор бериш керак. Маълумки, режалар бир кунлик, ун кунлик, бир ойлик, бир кварталлик, бир йиллик, беш йиллик ва ун-ун беш йиллик булиши мумкин. Охиргиси «концепция», «башорат» тушунчалари билан богликдир.
Ишлаб чикариш жараёни узлуксиз булади, чунки у, энг аввал, юзага келади, шаклланади, ривожланади ва такомиллашади. Ана шу узгаришларни ташкилотчилик таъминлайди. Ташкилотчилик – моддий-техника таъминоти, ишлаб чикариш ва мехнатни ташкил этиш ва тайёр махсулотни сотиш жараёнларидан иборат. Ташкилотчиликка кунда юз берадиган муаммоларни тез хал этиш билан боглик булган фаолият хам киради.
Мувофиклаштириш ва назорат хам мухим вазифалардан хисобланади. Тармоклар, корхоналар, цехлар ва участкалар, булимлар хамда унда ишлайдиган ходимлар фаолиятини мувофиклаштириб турилгандагина юкори натижаларга эришиш мумкин. Барча топширикларнинг уз вактида бажарилишини таъминлаш учун назорат керак.
Бошкарув жараёни, одатда, куйидагича амалга оширилади:

  • бошкариладиган объектнинг холати ишлаб чикаришга салбий таъсир курсатадиган омиллар тугрисидаги маълумотларни йигиш;

  • объектнинг хар хил холатини тахмин килиш ва муайян вазиятдаги энг яхши холатини белгилаш;

  • бошкаришга оид карор ва коидаларни ишлаб чикиш ва уларни бошкарувчига етказиш;

  • берилган топширикларнинг уз вактида бажарилишини таъминлаш.

Ушбу тартиб доимо, узлуксиз кайтарилиб туради.
Бошкарув жараёни амалга ошиши учун бошкарув идораси ташкил этилади. Бу идора энг камида узининг рахбарига, бухгалтери ва таъминотчисига эга булиши керак. Иш кулами ортиб бориши билан бошкарув аппаратида бошкарувчилар ва ходимлар сони хам ортиб бориши мумкин. Лекин, оддий ва жуда содда бошкарув идоралари билан мураккаб объектларни бошкариш мумкин эмас. Шу сабабли ишлаб чикаришни бошкаришнинг макбул звено ва пиллапоялари ташкил этилади.



Download 153,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish