Boymuratov B. X., Daminov A. D

T/р	O‘timlar	Mashinalar	Texnologik jarayonlar
Mahsulotlar
1.	Titish- tozalash	Titish-tozalash agregati	Titish, aralash- tirish, tozalash	Titilgan, tozalan- gan tolali massa
2.	Tarash	Tarash mashinasi	Tarash	Taralgan pilta
3.	Xolstcha tayyorlash	Piltalash mashi- nasi 0 – o‘tim, Piltabirlashtirish mashinasi	Cho‘zish va qo‘- shish Cho‘zish, qo‘- shish va o‘rash	Piltalangan pilta Xolstcha
4.	Qayta tarash	Qayta tarash mashinasi	Qayta tarash	Qayta taralgan pilta
5.	Piltalash	Piltalash mashi- nasi I-o‘tim	Cho‘zish va qo‘shish	Piltalangan pilta
6.	Piliklash	Piliklash mashinasi	Cho‘zish, pishi- tish va o‘rash	Pilik
7.	Yigirish	Yigirish mashinasi	Cho‘zish, pishi- tish va o‘rash	Ip

Apparat yigirish tizimi

Bu tizim asosan past navli, kalta tolali paxtadan va yigiriluvchan tolali chiqindilardan 55,5÷1000 teks chiziqli zichlikdagi ip yigirish uchun qo‘llaniladi.
Apparat tizimida yigirilgan ip bo‘sh, notekisligi yuqori, pishiqligi past, cho‘zilmaydigan, mayin va tukli bo‘ladi. Ular asosan arqoq iplari sifatida bumazey, bayka flanel va boshqa issiq hamda yumshoq gazlamalar to‘qishda ishlatiladi (1.3-jadval).
Ip yigirishning melanj usuli ham mavjud bo‘lib, unda bo‘yalgan va bo‘yalmagan tolalar aralashmasidan o‘rtacha chiziqli zichlikdagi iplar tayyorlanadi. Ular pishiq, bir tekis, tukli va toza bo‘lib, har xil, rang-barang gazlamalar to‘qishda ishlatiladi. Bu usulda ip yigirishda
texnologik jarayonlar va o‘timlar karda tizimi bilan deyarli bir xil bo‘ladi.
1.3-jadval
Apparat tizimining texnologik o‘timlari

T/r	O‘timlar	Ishlatiladigan mashinalar	Mahsulotlar
1.	Xomashyoni titish, toza- lash va aralashtirishga tayyorlash	Titish va tozalash mashinalari	Titilgan va toza- langan tolali massa
2.	Aralashtirish	Labazlar	Aralashma
3.	Tarash, piltalash	Tarash apparatlari	Pilik yoki pilta
4.	Yigirish	Yigirish mashinalari	Ip

2-bob. IPLARNI QAYTA O‘RASH

1. Iplarni qayta o‘rash va jarayonga qo‘yiladigan talablar

To‘qimachilik matolarini ishlab chiqarishda iplarni tayyorlash jarayonlarini to‘g‘ri tanlash, ularning ishini sifatli va yuqori unumli tashkil etish mahsulot ishlab chiqarish iqtisodiy samaradorligining asosiy omili hisoblanadi.

Iplarni qayta o‘rashdan maqsad:

1. 
   Keyingi texnologik jarayonlarning yuqori samaradorligini ta’minlovchi sifatli bobina tayyorlash.
   
2. 
   Jarayonda o‘ramadagi ip uzunligini ko‘paytirish, har xil nuqsonlar, xas-cho‘plardan tozalash.
   

Ko‘proq qayta o‘rash jarayonida iplar yigirish tuftagidan konussimon yoki silindrsimon bobinaga o‘raladi. Yigirish tuftagiga esa 100 gr. atrofida ip o‘raladi. Agar ipning chiziqli zichligi 20 tex bo‘lsa, u holda tuftakdagi ip uzunligi 5000 m bo‘ladi. Zamonaviy tandalash mashinalarining tezligi 1000 m/min atrofida bo‘lib, unda yigirish tuftagidan ip o‘raladigan bo‘lsa, har 5 minutda tuftaklarni almashtirish talab etiladi va bu hol tandalash mashinasi unumdorligining keskin kamayishiga olib keladi. Shuning uchun iplar tuftakdan hajmi katta bo‘lgan (og‘irligi 2 kg va undan yuqori) konussimon yoki silindrsimon bobinaga o‘raladi.
Yigirish tuftagini to‘quv dastgohida arqoq ipi sifatida foydalanish uchun katta moki kerak bo‘ladi, bu esa homuza hosil qilish jarayonida muammoga olib keladi. Shuning uchun mokili dastgohda arqoq ipi naychaga o‘raladi. Naychaga esa bu ip bobinadan o‘raladi.