Бруцеллёз инфекцияси. Бруцеллёз касаллигининг этиологияси, эпидемиологияси, патогенези

Бруцеллёз инфекцияси.
Бруцеллёз касаллигининг этиологияси, эпидемиологияси, патогенези.
Этиологияси. Касаллик бруцелла гуруҳига бирлаштирилган бактериялар томонидан ҳайвон ва одамларда чақирилади. Ҳозирги вақтда Бруцеллёзнинг 6 та хили мавжуд:

• 
  Brucella Melitensis – энг кўп учрайди, қўй ва эчкиларда.
  
• 
  Br.abortis-қорамолларда
  
• 
  Br. Suis-чўчқаларда
  
• 
  Br. Canis-итларда
  
• 
  Br. Ovis Br. Neоtonae
  

Бруцеллалар – шарсимон ёки овал формадаги жуда майда бактериялардир. Харакатсиз, спора ҳосил қилмайди. Барча анилин бўёқларида осон бўялади, грамм (-) , факултатив анаэроб ҳисобланади. Ўзгарувчан, (S ва L формалари). Сунъий озиқ муҳитларда улар секин ўсади. Биринчи генерацияси 10-14 кундан кейин ва ундан кўп (3 ойгача). Кейин майда ялтироқ колониялар ҳосил қилади. Энг яхши озиқ муҳити улар учун жигар булъони ва жигарли агар ҳисобланади. Бруцеллалар ташқи муҳитга чидамли. Совуқ ҳароратга чидамли. Музда ва қорда 1,5 ойдан 4 ойгача сақланади. Лекин иситилганда ва 60-70⁰ да улар 30 минутда ўлади. 80-85⁰да 5 минутда, қайнатилганда ўша заҳоти ўлади. Кўпгина дезинфекцияловчи моддаларга таъсирчан. Карбол кислота 2%, креолин ва лизолнинг 3%ли эритмасида, хлорли оҳакнинг 0,2-1%ли эритмасида ва хлораминда бир неча дақиқада ўлади.
Эпидемиологияси. Бруцеллёз зоонозлар гуруҳига киради. Асосий инфекция манбаи ва резервуари бўлиб қишлоқ хўжалик ҳайвонлари ҳисобланади: эчкилар, сигирлар, қўйлар, чўчқалар, туялар ҳисобланади. Бундан ташқари ёввойи ҳайвонлар – кийик, буғу, тулки, бўрилар, кемирувчилар ва бошқалар бўлиши мумкин. Касаллик қўзғатувчиси ҳайвонларнинг сийдиги, сут ва турли ажралмалар билан чиқарилади. Шунинг учун юнги, озиқаси уларнинг ажралмалари бруцеллаларнинг ташқи муҳитга чидамлилигини ҳисобга олган ҳолда одамларни зарарлантирувчи манбаа ҳисобланади. Сутда 20-60 суткада, сариёғда 45 суткада, янги пишлоқда 4-6 ҳафтада, бринзада 45-72 суткагача сақланади. Зарарланиши гўшт ва сут маҳсулотларини етарли даражада термик зарарсизлантирилмаганлиги сабабли алиментар йўл билан юқади ёки контакт маиший йўл, яъни шикастланган тери ва шиллиқ қаватлар орқали зарарланган ҳайвон билан мулоқотда бўлганда. Жун бўлаклари, ер чангларини юқори нафас йўллари орқали микроблар аэроген йўл билан организмга киради. Чанг бўлакларидаги микроблар организмга конъюктива шиллиқ қавати орқали киради. Бруцеллёз эпидемиологиясида касбий омилнинг аҳамияти ҳам катта. Бу иш фаолиятларига ҳайвон билан ишловчилар, ҳайвон маҳсулотларини қайта ишловчилар ва ветеренарлар, ҳамда лабаротория ишчилари киради. Бруцеллез учун мавсумийлик хос. Бу айниқса ҳайвон кўп туманларда яққол намоён бўлади. Бруцеллёз билан касалланиш кўпинча қишлоқ аҳолиси ўртасида кенг тарқалган. Шаҳар аҳоли ўртасида намоён бўлиши суст. Инсонларнинг табиий мойиллиги юқори. Касалликдан кейинги иммунитет 6-9 ой давом этади. Қайтар касалланиш 2-7 ҳолларда кузатилади .