Bugungi kunda dunyo miqiyosida oziq-ovqatga bo‘lgan ehtiyojning ortib borishi, ichki suv havzalari biologik potensialidan, jumladan, baliq resurslaridan oqilona foydalanishni taqozo etmoqda

2-BOB. TABIIY VA SUN’Y SUV HAVZALARIDAGI SANOAT AHAMIYATIGA EGA BALIQ TURLARINING SHAKLLANISHI HAMDA ULARDAN BALIQCHILIKDA FOYDALANISH
2.1. Tabiiy va sun’iy suv havzalarida tarqalgan baliq turlari.
O‘zbekiston ma’lum miqdordagi tabiiy va sun’iy suv havzalariga boy bo‘lib, bular daryo, ko‘l, suv ombori, kanallar va hovuzlardir. Barcha suv havzalarimiz Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon, Qashqadaryo va ularning irmoqlarida joylashgan. Hozirgi paytga kelib deyarli barcha suv havzalaridan ma’lum darajada turli maqsadlarda foydalanilib kelinmoqda. Masalan, irrigatsion maqsadlarda ko‘plab suv omborlari, kanallar va boshqalar qurilgan. Suv havzalaridan intensiv tarzda xo‘jalik faoliyatida foydalanilishi tufayli ularning biologik rejimi o‘zgarib ketdi va bu holat suv havzalarining baliqchilik ahamiyatini pasaytirib yubormoqda. Bundan keyingi antropogen omillarning salbiy oqibatlari suv ekosistemalarining qaytib bo‘lmaydigan darajadagi degradatsiyasiga olib kelishi mumkin. Bunday holat ko‘plab gidrobiontlarning tarkib jihatidan o‘zgarishiga olib kelmoqda. Masalan, respublikamiz suv havzalaridan ko‘plab yuqori sifatli aborigen baliq turlari ixtiofaunamiz tarkibidan butunlay chiqib ketdi yoki “Qizil kitob” ga kiritildi. Ayniqsa Orol dengizining degradatsiyasi respublikamiz suv havzalari ixtiofaunasining sifat va miqdor jihatdan kambag‘allashuviga olib kela boshladi. Buning natijasida ba’zi baliq turlari ixtiofaunamiz tarkibidan butunlay yo‘q bo‘lib ketgan bo‘lsa, boshqalari esa ov ahamiyatini yo‘qota boshladi. Aynan XX asrning 60-70 yillarida O‘zbekiston ixtiofaunasi 100 dan ortiq turdan tashkil topgan bo‘lsa, hozirgi kunga kelib bu ko‘rsatkich 74 ta atrofidagi turlarni tashkil qilmoqda. Shundan 35 turi (47%) ov ahamiyatiga ega bo‘lsa, 39 turi esa (53%) kam qimmatli yoki sanoat ahamiyatiga ega bo‘lmagan baliq turlari hisoblanadi. Ana shu ov ahamiyatiga ega bo‘lgan baliqlarning 18-20 turigina sanoat miqyosida ovlanadi. Qolganlari esa yoki ovlash uchun miqdori kam darajada yoki ba’zilari “Qizil kitob”ga kiritilgan.