Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud



Download 2,1 Mb.
bet177/413
Sana07.09.2021
Hajmi2,1 Mb.
#167841
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   413
Bog'liq
HO'AT(20)

AL va KHK darsligidan:

O‘qidi, o‘qitdi, o‘qishdi, o‘qildi fe’llarining hammasi harakat bilan shu harakatni yuzaga chiqaruvchi shaxs o‘rtasidagi munosabatni qanday ifodalashiga ko‘ra farqlanadi.

Fe’ldan anglashilgan harakat-holat bilan shu harakatni yuzaga chiqaruvchi shaxs o‘rtasidagi munosabatni ifodalovchi fe’l shakllariga nisbat shakllari, shunday shakllar tizimiga esa nisbat kategoriyasi deyiladi.



T/r

Nisbat turlari

Nisbat shakllari

Ma’nolari

Misollar

1.

Bosh nisbat

-

Harakatning ega orqali ifodalangan shaxs tomonidan bajarilishini bildiradi

o‘qidi, kelyapti

2.

Birgalik nisbat

-sh,-ish

Fe’l o‘zagidan ifodalangan harakatning bir necha shaxs tomonidan bajarilganini ifodalaydi

o‘qishdi, kelishyapti

3.

Orttirma nisbat

-dir(-tir), -giz

(-kiz,


-qiz,

-g‘iz),

-kaz

(-qaz), -t,



-iz, -ar,

-sat


Fe’l o‘zagidan ifodalangan harakatga da’vat qilingan shaxs ma’nosini bildiradi

qoldirdi, keltirdi, kirgizdi, o‘tkazdi (o‘tkizdi), o‘qitdi, tomizdi, qaytardi, ko‘rsatdi

4.

O‘zlik nisbat

-l(-il),

-n(-in)


Harakatni bajaruvchi shaxs bilan harakat tushgan obyekt birlashgan holda bo‘ladi

yuvindi, kiyindi, qo‘zg‘aldi

5.

Majhul nisbat

-l(-il),

-n(-in)


Harakatni bajaruvchi shaxs noma’lum bo‘ladi

yuvildi, qilindi, bajarildi

Ba’zan bir nisbat ma’nosi o‘rnida boshqa nisbat shakllaridan foydalaniladi. Xususan, bosh nisbat ma’nosida birgalik nisbat shakllari qo‘llanilishi mumkin. Masalan, keldi-kelishdi, kelyapti-kelishyapti. Shuningdek, bosh nisbat ma’nosida majhul nisbat shakllaridan foydalaniladi: qildim o‘rniga qilindi, bajardim o‘rniga bajarildi, kiring o‘rniga kirilsin kabi. Bunday holat ma’lum uslub-emotsional ma’no talabi bilan ro‘y berdi. Ko‘pincha keyingi holat hurmat, kamtarlik ma’nolarini ifodalaydi.

Fe’lning lug‘aviy shakli sirasiga bo‘lishsizlik, nisbat, ravishdosh, sifatdosh, harakat nomi shakli, harakat tarzi (ko‘makchi fe’l), harakatning kuchsiz darajasi va davomiyligini bildiruvchi qo‘shimcha kiritilgan.



Download 2,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   413




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish