Buxoro davlat universiteti “ umumiy va noorganik kimyo” kafedrasi

Muvozanat tashqil topgan holatda M+, A- elektrolitning faolligi chegarani ikkala tomonida ham bir xil bo’ladi., yani

• Muvozanat tashqil topgan holatda M+, A- elektrolitning faolligi chegarani ikkala tomonida ham bir xil bo’ladi., yani
• ([M+][A-])γ+)1 = ([M+][A-])γ+)2
• Ancha past konsentrasiyalarda γ=1 deb olish mumkin, unda
• ([M+][A-])1=([M+][A-])2
• C1 deb polielektrolitni ionogen guruhlarini, C2 deb elektrolitning dastlabki mollar konsentrasiyalarini belgilaymiz

Muvozanat tashqil topganda quyi molekulyar elektrolitni bir qismi 1-nchi tomonga o’tadi va uning 2-nchi tomonidagi konsentrasiyasi ga kamayadi. Qabul qilingan qiymatlarni yuqoridagi tenglamaga qo’yamiz:

• Muvozanat tashqil topganda quyi molekulyar elektrolitni bir qismi 1-nchi tomonga o’tadi va uning 2-nchi tomonidagi konsentrasiyasi ga kamayadi. Qabul qilingan qiymatlarni yuqoridagi tenglamaga qo’yamiz:
• (C1 - ∆C)  (∆C) = (C2 - ∆C) bu yerdan

• 2

Yuqorida berilgan ifodadan quyidagi xulosaga kelish mumkin:

• Yuqorida berilgan ifodadan quyidagi xulosaga kelish mumkin:
• 1) C1 >> C2 ; C→0
• 2) C1 >>C2 ;
• 3) C1 = C2 ;

• Shunday qilib, polielektrolitning konsentra-siyasi quyi molekulyar elektrolitning konsentrasiyasiga yaqin bo’lsa, quyi molekulyar elektrolit yarim o’tkazgich membrananing ikkala tomonida bir tekis tarqalmas ekan.

Agar polielektrolitning konsentrasiyasi yuqori bo’lsa u egallagan tomonga tashqarida joylashan elektrolit o’ta olmas ekan. Bunday holat, masalan biologic sistemalarda kuzatiladi. Bioligik hujayralarda nisbatan ko’p miqdorda (10%-gacha) amfoter xarakterga ega bo’lgan polielektrolit bo’ladi. Polielektrolitning ionogen guruhlarining hujayradagi konsentrasiyasi, hujayrani o’rab olgan tashqi muhitdagi ionlarning konsentrasiyasidan bir daraja yuqori bo’ladi. Shuning uchun tashqaridagi ionlar hujayraning ichiga juda oz miqdorda kirishdi va bu holat hujayradagi tuzlarning tarkibini doimiy ushlab turishga yordam beradi.

• Agar polielektrolitning konsentrasiyasi yuqori bo’lsa u egallagan tomonga tashqarida joylashan elektrolit o’ta olmas ekan. Bunday holat, masalan biologic sistemalarda kuzatiladi. Bioligik hujayralarda nisbatan ko’p miqdorda (10%-gacha) amfoter xarakterga ega bo’lgan polielektrolit bo’ladi. Polielektrolitning ionogen guruhlarining hujayradagi konsentrasiyasi, hujayrani o’rab olgan tashqi muhitdagi ionlarning konsentrasiyasidan bir daraja yuqori bo’ladi. Shuning uchun tashqaridagi ionlar hujayraning ichiga juda oz miqdorda kirishdi va bu holat hujayradagi tuzlarning tarkibini doimiy ushlab turishga yordam beradi.