Buxoro davlat universiteti biologiya kafedrasi embriologiya va gistologiya

30-rasm.  Gialin  tog’ay:  1-tog‘ayusti  pardasi;  2-yosh  tog‘ay  hujayralari  joylashgan  zona;  3-
asosiy  modda;  4-yuqori  darajada  taraqqiy  qilgan  tog‘ay  hujayralari;  5-tog‘ay  hujayralarining 
kapsulasi; 6-tog‘ay hujayralarining izogen  guruhi; 7-tog‘ay hujayralari  atrofidagi  bazofil asosiy 
modda. 
Gialin tog‘ayning hujayralararo moddasi kollagen (xondrin) tolalar va asosiy 
moddadan  iborat.  xondrin  tolalar  ximyoviy  tarkibiga  kóra  kollagen  tolalarga 
óxshaydi.  Ular  maxsus  ishlov  barit  suvi,  tripsin,  kumush  impregnasiyasi 
berilgandagina aniqlanadi. Yangi fiksasiya qilingan preparatlarda ular kórinmaydi. 
Hujayralararo  moddasi  oqsillar  bilan  bog‘langan  xondroitin  sulfat  kislota  tutadi. 
Bu birikma xondromóqoid deb ataladi. Shu birikma asosiy moddaning bazofilligini 
taminlaydi. 
Elastik  tog’ay.  Bu  tog‘ay  quloq  suprasida,  hiqildoq  usti  tog‘ayida,  hiqil-
doqning  ponasimon  va  shoxchasimon  tog‘aylarida  uchraydi.  Elastik  tog‘payning 

---

tuzilishi  gialin  tog‘ay  kabidir.  Lekin  hujayra  oraliq  moddasida  har  tomongan 
yónalgan va zich tór hosil qiluvchi kóp miqdordagi elastik tolalar mavjud. 
Tolali tog’ay umurtqalararo disklar, qov suyaklarining simfizi tolali tog‘ay-
dan iborat. Bu tog‘ay boylamlar, paylar  va yirik mushaklarning suyakka birikkan 
joyida  uchraydi.  Tolali  tog‘ay  gialin  tog‘aydan  farqlanib,  kollagen  tolalarning 
tutamlari  paralel  qatorlar  hosil  qilib  yónaladi.  SHu  tutamlar  orasida  tog‘ay 
hujayralari yotadi. Tolali tog‘ayning tuzilish holati gialin tog‘ay kabi bóladi. Tolali 
tog‘ayning  bir  tomonida  gialin  tog‘ayi,  ikkkinchi  tomonida  esa  asta  sekin  zich 
shakllangan  biriktiruvchi  tóqimaga  aylangan  tuzilmani  kuzatish  mumkin.  Tog‘ay 
tóqimasi  tayanch  vazifani  boshqarishdan  tashqari  uglevodlar  almashinuvida 
ma‘lum darajada ishtirok etadi.