Callister Materials Science and Engineering An Introduction 9th c2014 txtbk pdf

Yagona boshqaruvga asoslangan 
mulkdorlikka bir inson egalik qiluvchi va 
boshqaruvchi korxona kiradi. Odatda, 
mulkdor butun ishlab chiqarish jarayonini 
boshqarib boradi. 

Ishlab chiqarish muassasasining o’zaro hamkorlikka asoslangan 
sheriklik shakli yagona boshqaruvga asoslangan mulkdorlikni tabiiy 
kattalashtirilgan turi hisoblanadi. Bunda korhonada, ishlab chiqarishni 
amalgam oshirish uchun bir necha ishchi xizmatchilar hamkorlikda ish 
olib boradilar. Odatda, ular o’zlarining moliyaviy resusrslari va biznes 
mahoratlarini baham ko’radilar. Natijada, ular yo’qotish va foydaga 
erishishda tavakklachilikka asoslanadi. 

Korporatsiya 
resurslar va aktivlarga ega bo’ladi, tovarlarni ishlab 
chiqaradi va sotadi, qarzlar oladi, kreditlarni cho’zdiradi, qonuniy 
da’volar ochadi yoki unga nisbatan qonuniy da’volar qo’zg’atilishi 
mumkin va ishlab chiqarishni boshqa turlari bajaradigan vazifalarni 
bajaradi. Korporatsiya yakka tartibdagi aksionerlardan farq qiladi. ko’p 
korporatsiyalar yollanma boshqaruvchilar tomonidan boshqariladi.
3
2
McConnell, Brue. Economics: principles, problems and policies. 17th edition. America, New York: McGraw-
Hill, 2007. Page 96 
3
McConnell, Brue. Economics: principles, problems and policies. 17th edition. America, New York: McGraw-
Hill, 2007. page 97 

---

Mulkchilik munosabatlari va ijtimoiy soha
.
62 
Biznes korxonalarining korporativ boshqariluv shakli ko’pgina 
afzalliklarga ega bo’lib, ularni AQShdagi eng katta foyda ko’ruvchi va savdo 
faoliyatlarini amalga oshiruvchi qilib shakllantirgan. Korporatsiya o’z 
imkoniyatlari va ishlab chiqarish ko’lamlarini kengaytirishni moliyalashtirish 
uchun pul-mablag’larini yig’adigan biznes tashkiloti turning eng samarali turi 
hisoblanadi. Korporatsiya aksiya va obligatsiyalarni sotish orqali yagona 
moliyalashtirish metodlariga ega bo’lib, bu uni ko’p kishilarning moliyaviy 
resurslarini bir maqsadga yo’naltirishga imkoniyat beradi. 
Oddiy aksiya korporatsiya egaliligida baham ko’rishni ifoda etadi. Akiya 
sotib olgan inson korporatsiyaning mutasaddi laviozimli ishchisini saylash va 
dividendlar bo’lishib olishga huquqli insondir. Agar siz Out Tell 
korporatsiyasini 100000 ta aksiyadan 1000 tasini sotib olsangiz, kompaniya 
daromadlarining 1 foiziga ega bo’lasiz,bu esa sizga direktorlar komiteti 
tomonidan belgilangan dividendlarni 1 foizini olishga va kompaniyani yuqori 
lavozimli kishilarini saylash ovozlarini 1 foiziga ega bo’lasiz. 
Federal, davlat va mahalliy hukumat kabi davlat sektorining iqtisodiy 
faoliyatlari juda keng ko’lamlidir. Biz hukumatlarning iqtisodiy vazifalarini 
muhokama qilishdan boshlaymiz. Iqtisodiyotda hukumatning roli qanday?