Чет эл валютасида касса операциялари ва валюта счёти буйича операциялар ҳисоби

Умумий қоидалар

Мулкчилик шаклларидан катьи назар, ҳўжалик юритувчи субъектлар солиқ идоралари билан алоқада буладилар. Уларнинг хар бири узлари жойлашган худуддаги солиқ. бошқарма-ларида руйхатдан утишлари зарур. Солиқ идоралари давлат ва корхона уртасида уларни боглаб турувчи ташкилотдир. Улар солиқ, туловларини Йигадилар ва солиқларнинг тўғри ҳисоб-китоб қилиниши ҳамда уз вақтида келиб тушишини назорат қилиб борадилар. Солиқ туловчи субъектларда солиқни тўғри ҳисоб-китоб етиш ва уз вақгида тегишли солиқ, органларига ўтказиб бориш бухгалтерия ходимлари зиммасига юклатилади.

Солиқ тизимининг умумий принциплари Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва Давлат Солиқ, қўмитаси томонидан тасдикланган йурикнома асосида аниқланади.

Ҳозирги вақтда Ўзбекистон Республикаси Молия вазир­лиги ва Давлат Солиқ кумитасининг 2002 йил 14 январдаги 15-сонли 2002 йил 12-сонли +арори билан тасдикланган ва 2002 йил 13 мартда 1109-сон билан Адлия вазирлигида руйхат­дан утган «Юридик шахсларнинг даромади (фойдаси)га солинадиган солиқни ҳисоблаб чиқариш ва бюджетга тулаш тартиби тўғрисидаги Йурикнома (янги таҳрирда)» асосида ҳўжалик субъектлари, яъни солиқ, туловчилар солила тор-тилади ва уларнинг ҳисоб-китоби юритилади.

Бухгалтерия ҳисоби счётлар режасида 6410-«Бюджетга туяов-лар буйича қарзлар (турлари буйича)» счёти солиқларни ҳисобга олиш учун мулжалланган. Бу счёт солиқлар буйича корхона-нинг бюджет олдидаги жорий мажбуриятларини умумлаштириш учун мулжалланган. Юқорида эслатилган йурикнома каби бошқа солиқ турлари (қўшилган қиймат солиғи, мол-мулк солиғи, экология солиги, инфратузилмани ривожлантириш учун туланадиган солиқлар ва бошқалар) буйича ҳам йурикномалар ишлаб чиқилган булиб, улар асосида ҳисоб-китоблар олиб борилади.

Солиқ турларининг баъзиларини алохида-алохида куриб чикамиз.

Фойда солиғи, уни ҳисоблаш ва бюджетга кирим қилиш тартиби

Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва Давлат Солиқ кумитасининг 2002 йил 14 январдаги 15-сон ва 2002 йил 12-сонли карори билан тасдикланган ва Адлия вазирлигида 2002 йил 13 мартда 1109-сон билан руйхатдан утган (кейинги узгартиришлар киритиш билан) «Юридик шахсларнинг даромади (фойдаси)га солинадиган солиқни ҳисоблаш ва бюджетга тулаш тартиби тўғрисида»ги йурик-номага мувофик, молия йилида солиқ солинадиган даро-мад (фойда)га эга булган юридик шахслар даромад (фойда) солиги туловчилари ҳисобланади.

Даромад (фойда) солигининг объекти булиб Ўзбекистон Республикасининг Солиқ, кодекси ва «Махсулот (иш, хиз-матлар) ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари таркиби ва молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисида»-ни Низомга мувофик, жами даромад билан харажатлар урта-сидаги фарқ сифатида аниқланган, курсатилган Низомнинг иловаларига мувофик белгиланган харажатлар суммасига кор­ректировка қилинган сумма ҳисобланади.

Юридик шахсларнинг даромадлари ва улар буйича тегиш-ли чегирмалар солиқларни ҳисоблаб чиқариш учун улар тааллукли булган ҳисобот даврида, тулаш вақти ва пулнинг келиб тушиш санасидан катъи назар, бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонун ҳужжатларига мувофик акс эттирилади.

Жами даромад таркибига юкорида эслатилган йурикномага асосан юклаб жунатилган товарлар, бажарилган ишлар, курсатилган хизматлар, лозим булган (олган) ёқи текинга олган пул ёхуд бошқа манбалар киради.

Бундай даромадларга қуйидагилар киритилади:

а) маҳсулот (ишлар, хизматлар) сотилишидан келадиган

тушум;

б) асосий воситалар, номоддий активлар, қимматли кргозлар, интеллектуал мулк объектлари, материаллар ва бошқа активларни сотишдан келадиган даромад;

в) фоизлар куринишидаги даромадлар;

г) дивидендлар;

д) бепул олинган мол-мулк;

е) мол-мулкни ижарага бериҳдан келадиган даромад;

ж) роялти;

з) текин молиявий ёрдам;

и) даъво муддати утиб кетган кредиторлик ва депонентлик карзларини ҳисобдан чиқаришдан олинган даромадлар;

к) илгари чегирилган харажатлар, зарарлар ёқи гумонли карзларни коплаш куринишида олинган даромадлар;

л) валюта ҳисоб варакалари буйича курсдаги мусбат фарқ;

м) фавкулодда даромадлар;

н) бошқа даромадлар.

Мазкур йурикномада баён этилган коидаларга мувофик ҳисоблаб чиқарилган даромад (фойдаси)га 18 фоиз ставкаси буйича солиқ. солинади.

Бюджетга туланадиган солиқ суммаси солиқ туловчилар томонидан мазкур йурикнома коидаларига мувофик муттасил равишда бухгалтерия ҳисоби ва молиявий ҳисобот маълумотлари асосида белгиланади.

Чорак давомида барча туловчилар бюджетга солиқнинг жорий туловларини амалга оширадилар.Жорий туловларни ҳисоблаб ёзиш ва тулаш учун солиқ туловчилар тегишли чорак учун тахмин қилинган даромад (фонда) ва белгиланган солиқ ставкасидан келиб чиккан холда ҳисоб-китоб қиладилар хамда жорий чорак биринчи ойининг 5-кунига қадар давлат солиқ хизмати органларига жорий туловлар унга мувофик ҳисоблаб ёзиладиган мазкур йуриқноманинг 3-иловасигабиноан шакл буйича маълумотнома такдим этадилар.

Жорий туловлар хар бир ойнинг 15-кунидан кечиктирмай тенг улушлар билан, даромад (фойда) солиги чораклик суммасининг учдан бири микдорида амалга оширилади.

Бюджетга туланиши керак булган даромаддан (фойда) солиқ, суммасига ва ушбу сумманинг бюджетга ўтказилиши счётларда қуйидагича акс эттирилади:

Юридик шахсларнинг даромади (фойдаси)га солинадиган солиқни ҳисоблаб чиқариш ва тулаш тартиби тутрисидаги Йурикномага 3-илова

200_йил «__» чоратига тахмин қилинаётган даромад (фойда)дан келиб чиқан холда бюджетга солсткнинг жорий туловлари тўғрисида