Cho‘kayotgan kishiga qanday yordam berish mumkin?

Cho‘kkanda birinchi yordam ko‘rsatish
Cho‘kkan kishiga malakali birinchi yordam ko‘rsatish uchun cho‘kish hodisasi qanday qilib va qachon yuz berganligini bilish, kishining ahvolini aniqlay olish kerak. Uning ahvolidan kelib chiqib, birinchi yordamning turli choralarini qo‘llash lozim bo‘ladi.
Eng avvalo, klinik o‘lim holatini hushdan ketish va biologik o‘limdan ajrata bilish zarur. Hushdan ketganda, odam o‘zini bilmay qoladi, lekin yurak-qon tomir va nafas olish tizimlari faoliyati, garchi ancha kuchsizlanib qolgan bo‘lsa-da, lekin davom yetadi. Klinik o‘lim holatida ko‘z qorachiqlari kengayadi, nafas olish to‘xtaydi yoki keskin izdan chiqadi, uyqu arteriyasida tomir urishi sezilmaydi. Klinik o‘lim holati 5-6 daqiqa davom yetadi. Shu davrda organizmning hayot uchun muhim funksiyalarini tik-lashga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar majmuasi yordamida odam-ni hayotga qaytarish mumkin. Klinik o‘limdan so‘ng biologik o‘lim yuz beradi. Uning yaqqol belgilari: tana haroratining tushib ketishi, murdalarga xos dog‘larning paydo bo‘lishi, murdalarga xos qotib qolish kabilar.
Cho‘kkanda birinchi yordam ko‘rsatish
Cho‘kkan kishining holati cho‘kishning xususiyatiga bog‘liq.
Cho‘kishning bir necha turlari farqlanadi. Ulardan asosiylari 2 xil:
1. Oq asfiksiya (bo‘g‘ilish). Uning ancha yengil shakllari – soxta cho‘kish deb ataladigan turi ham bor, bunda nafas yo‘liga suv umuman tushmaydi yoki juda kam tushadi. O‘tkir reflektor siqilish natijasida ovoz tushunchalari hiqildoq va traxeyaga kirish yo‘llarini berkitib qo‘yadi, suv yesa o‘pkaga o‘ta olmaydi.
Bu holatda yurak faoliyati ancha kech to‘xtaydi (o‘pkada bir oz havo zahirasi qoladi va qon haqiqiy cho‘kkandagi kabi jiddiy o‘zgarishlarga uchramaydi), shu sababdan odamni hayotga qaytarish uchun vaqt ham, imkoniyatlar ham birmuncha ko‘p bo‘ladi. Bunday cho‘kkanlarning tashqi ko‘rinishi o‘ziga xos. Ularni “oq” cho‘kkanlar deb atashadi, negaki ularning terisi oppoq va muzdek sovuq bo‘ladi. Oq asfiksiyada o‘pkaga suv kirishining xavfli oqibatlari yo‘q, demak, odamni tiriltirish osonroq.