Choʻlpon (taxallusi; asl ismsharifi Abdulhamid Sulaymon oʻgʻli Yunusov)

Abdulhamid Sulaymon oʻgʻli Choʻlpon yangi oʻzbek sheʼriyatining asoschilaridandir. Choʻlpon 1897-yili Andijon shahrida ziyoli oilada dunyoga kelgan. Choʻlpon boshlab eski maktabda, soʻng madrasada oʻqiydi. Andijondagi rus-tuzem maktabida taʼlim oladi. Sharq adabiyoti,  arab, fors tillarini oʻzlashtiradi,  rus tili va adabiyotini oʻrganadi. Choʻlpon 10-yillarning oʻrtalaridan ijtimoiy va ijodiy faoliyat bilan shugʻullana boshlaydi. U «Qalandar», «Andijonlik», «Choʻlpon»taxalluslari bilan matbuot nashrlarida maqola, sheʼr va turii xabarlar bilan chiqib turadi.
Uning «Doʻxtir Muhammadyor», «Vatanimiz Turkistonda temir yoʻllar», «Adabiyot nadir?»  kabi ilk hikoya va maqolalarida hamda oʻnlab sheʼrlarida Jadidchilikgʻoyalarining oshkora ifodalanganini kuzatishimiz mumkin. Shoirning qisqa umri davomida «Tong sirlari», «Uygʻonish», «Buloqlar» kabi sheʼriy toʻplamlari nashr etilgan. Uning teatr sohasida qilgan ishlari ham alohida eʼtiborga sazovor. Choʻlpon oʻzbek davlat drama teatrida adabiy emakdosh vazifasida ishlash bilan birga oʻnga yaqin pyesalar, teatr maqolalari yaratgan, uning «Yorqinoy», «Oʻrtoq Qarshiboyev», «Choʻrining isyoni», «Mushtumzoʻr», «Zamona xotuni» kabi sahna asarlari oʻzbek dramaturgiyasi taraqqiyotiga niuhim hissa boʻlib qoʻshildi.
Choʻlpon «Kecha va kunduz» nomli roman eʼlon qilib, oʻzbek romanchiligi rivojiga ham katta taʼsir koʻrsatdi. Bu asarida xalqimizning asr boshlaridagi hayoti manzaralarini tasvirlar ekan, istibdod vajaholat millatning taraqqiyotini va hurligini boʻgʻuvchi manfur hodisalar ekanini badiiy aks ettiradi. Oʻzbek adabiy tarjima maktabining rivojianishida ham Choʻlponning beqiyos hissasi bor. U M.Gorkiyning «Ona» romani, A.S.Pushkinning «Dubrovskiy», «Boris Godunov»hamda Shekspirning «Hamlet» tragediyasini va yana oʻnlab xorijiy asarlarni oʻzbek tiliga mohirlik bilan oʻgiradi. Choʻlpon bufun ongli hayoti davomida oʻz Vatanining ozodligi, erki, kelajagi uchun qaygʻurdi va yonib sheʼrlar yozdi, turii janrlarda asarlar yaratdi. U 1928-yildan boshlab to umrining oxirigacha tazyiq ostidayashadi, chunki uning butun ijodidamilliy gʻoyaqizil ip boʻlib oʻtgan. U mustabid tuzum ostida ezilib yotgan millatni, xalqni kuylar edi. Lekin tazyiqlar nihoyatda kuchaygan bir sharoitda ham oʻz eʼtiqodidan qaytmadi. Ana shu eʼtiqodi va irodasi tufayli 1937-yil qatagʻon qurboni boʻldi.
Choʻlpon 1938-yil 4-oktabrda Toshkentda Boʻzsuv boʻyida qatl etiladi.