Covid-19 pandemiyasi

Pandemiyadan keyingi hayot: oʻzgarishlar paradigmasi

COVID-19 ning insoniyat hamda xalqlarga keyingi oʻn yilliklarda bashar ahlining yagona kelajagi va qismati kabi koʻringan globallashish jarayonlariga boshqacha nuqtayi nazardan qarash sabogʻini berdi. Qisqa muddatda eng kichik oʻlkalardan tortib eng qudratli davlatlargacha tahdid solgan bu virus dunyo taraqqiyotining yagona shakli boʻlgan globallashuvning barqaror va oʻzgarmasligi xususidagi illyuziyalarga barham berdi. Sanoqli kunlarda kishilar, tovar va kapitalning erkin koʻchishi toʻxtashi, har bir davlat oʻz chegaralarini yopib, oʻz vatandoshlarini himoya ostiga olishi, odamlarning oylarga yetadigan oziq-ovqat va dori-darmonni xarid qilib, uylariga qamalib olishi globalizatsiya jarayonlarining insoniyatga xavf soluvchi tahdidlar qarshisida ojiz ekanligini koʻrsatdi.

COVID-19 pandemiyasi shaxsiy va milliy xavfsizlik, jismoniy va ijtimoiy sogʻlomlik 21- asrda ham asosiy qadriyat ekanligi hamda bu qadriyat uchun shaxslar, jamiyatlar va davlatlar har qanday qadamlarni qoʻyishga tayyor ekanligini tasdiqladi.

Bir zamonlar buyuk hadischi bobolarimiz minglab diniy mankiba, hikoya va rivoyatlar ichida haqiqiy, sahih hadislarni ajratib olib, butun insoniyatning maʼnaviyatini boyitgani kabi, Oʻzbekistonda demokratik va liberal islohotlarning boshlangʻich davrida davlatimiz rahbari mamlakatning mavjud iqtisodiy-ijtimoiy ahvolidan va milliy mentalitetimizning oʻziga xos taraflaridan kelib chiqqan holda haqiqiy insonparvarona qadriyatlarni toʻrt yil burun saralab, ularning har birini oʻz tokchasiga qoʻyib bera boshladi.

Jumladan, sogʻliqni saqlash tizimini takomillashtirish, zamonaviy taʼlim olgan yetuk va tarbiyali avlodni tayyorlash, dehqonni kambagʻallashtirib qoʻygan samarasiz tizimdan xalqning toʻlaqonli iqtisodiy mustaqilligini taʼminlashga olib keladigan va mamlakat sanoatini xomashyo vaoziq-ovqat xavfsizligini taʼminlaydigan agrar sohani vujudga keltirish, qoʻshimcha qiymati yuqori boʻlgan mollar ishlab chiqaradigan innovatsion sanoatni barpo etish, pirovard natijada xalqimizning toʻlaqonli roʻshnoligini taʼminlaydigan tizimni yaratish kabi parametrlarda Prezidentimiz tashabbusi bilan oʻtkazilayotgan siyosatning naqadar dolzarb va hayotbaxsh ekanligini namoyon qildi.

Shu bilan birga globallashish tashabbuskorlari tomonidan insonlarning “shaxsiy konstitutsiyalari” boʻlmish milliy qadriyatlar yoniga turlicha chiroyli mafkuraviy niqoblar bilan tiqishtirilgan soxta qadriyatlarning oʻtkinchi ekanligi ham koʻzga tashlanib qoldi. Jumladan, global kapitalizm yoki iqtisodiy imperializmning gʻayratlari bilan har oʻtgan kun xalqlarning turmush tarzidan oʻrin olayotgan meʼyorsiz isteʼmolchilik “madaniyati”, “chiroyli yashash” xumorini qondirish uchun millionlab kishilarning azaliy qadriyatlarini hamda oʻz oilasini va yaqinlarini tark etib, uzoq ellarga ketishi, buning natijasida anʼanaviy oila munosabatlarining qadrsizlanishi, Vatan, yurt, millat tuygʻulari oʻrniga dunyoning moddiy lazzatlariga uchish hissining ustuvor kelishini koʻrdik. Pandemiya esa oʻz yurtida, oilasi bagʻrida boʻlish, farzandlar tarbiyasi va taʼlimiga eʼtiborning havoyi orzu umidlardan ustun turishini koʻrsatdi, yuz minglab kishilar buni oʻz hayotiy amaliyotida sinab koʻrdi.

Kishilik jamiyatida, kurramizda pandemiya sharoitida vujudga kelgan ana shu prinsipial oʻzgarishlarni hisobga olib, pandemiyadan keyingi ijtimoiy hayot va taraqqiyotning baʼzi parametrlarini belgilab olish kerak boʻladi. Chunki COVID-2019 birinchi va oxirgi pandemiya emas. Ilgarida dunyo hamjamiyati kabi mamlakatimiz va xalqimizni ana shunday global tahdidlar kutib turgan boʻlishi mumkin.

Biz bu oʻrinda ijtimoiy sohaning ikki muhim yoʻnalishi – sogʻliqni saqlash va taʼlim sohasida COVID-2019 krizisidan keyingi bosqichda yechimini kutib turgan hollar haqida toʻxtalamiz.