D. A. Nurkeldiyeva

II bob Logoritmik mashg’ulotlar bola nutqidagi nuqsonlarni tuzatishning samarali vositasi sifatida
2.1 Nutq nuqsoniga ega bo'lgan bolalar nutqini korreksiyalash
Maktabgacha ta’lim muassalarida 4-5 yoshli bolalar o’rta guruh tarbiyalanuvchilari hisoblanadi. Bu yosh davri bola hayotida juda muhim bosqichi hisoblanadi. Bu bolaning tanasi keskin o'sishi va rivojlanish davri hisoblanadi. Ushbu bosqichda, bola sezilarli darajada o'zgaradi, bilim va kommunikatsiya ko'nikmalarini rivojlantirish va maktabgacha bolalar ta'lim shunchaki ota-onasini bilish kerak bolalar 4-5 yil o'ziga xos yoshi xususiyatlari bor.
Jismoniy rivojlanish sur'atiga kelsak, 4-dan 6 yoshgacha muhim o'zgarish bo'lmaydi. O'rtacha, bir bola 5-7 sm yil davomida o'sadi va 1,5-2 kg vazn yig’adi. Barcha organlar va bolalar tana tizimlari o'sishi va rivojlanishi mavjud.
Xotira, diqqat, idrok, va boshqalar: turli ruhiy jarayonlarning tez rivojlanish 4-5 yoshida. kelajakda foydali bo'ladi, sabr-toqat va chidamlilik rivojlantirish: muhim xususiyati, ular o'zboshimchalik bilan, yana ongli bo'lib hisoblanadi.
Bolaning xarakterli fikr turi hozir aniq-rejalashtirdi. Bu eng bolalar amaliy xatti-harakatlar, tajribali belgi bor, degan ma'noni anglatadi. Ular uchun, ko'rinishi juda muhim ahamiyatga ega. Ular o'sib Biroq, fikrlash umumiy bo'ladi va maktabgacha yosh asta-sekin og'zaki va mantiqiy aylanadi. Sezilarli darajada xotira miqdorini oshiradi: u bir oz she'r yoki kattalar ta'lim eslash ega bo'ldi. Borayotgan Randomness va e'tibor barqarorlik: Maktabgacha yoshdagilar diqqat har qanday faoliyat bilan shug'ullanuvchi qisqa vaqt (15-20 daqiqa) uchun mumkin.
4-5 yil bolalar yoshi inobatga yuqorida aytilgan xususiyatlarini hisobga olgan holda, maktabgacha o'qituvchilar bolaning samarali va barkamol rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratish mumkin.
O’yin faoliyati bola uchun asos bo'lib qoladi, lekin u erta yoshi bilan solishtirganda ancha murakkab bo'ladi. aloqa ortadi jalb bolalar soni. nomli rol o'ynash o'yin bor. 4-5 yil bolalar yoshi xususiyatlari, ular jinsiy tengdoshlari bilan muloqot qilish ehtimoli ko'proq bo'ladi, deb, bunday emas. Qizlar oila va kundalik mavzular (Onalar va qizlari, do'kon) kabi ko'proq. o'g'il dengizchilar, askar, ritsarlarning o'ynash afzal. Bu bosqichda, bolalar, birinchi raqobat tashkil boshlaydi, g'alaba qozonish uchun harakat qilamiz..
O'rtacha maktabgacha nutq qobiliyati faol rivojlantirish hisoblanadi. Sezilarli darajada ovoz talaffuz yaxshilandi, so'z faol taxminan ikki ming so'z va yana yetib, ortib bormoqda. 4-5 yil o'z tengdoshlari bilan muloqot to'liq yanada aniq imkonini beradi va bolalar nutqi yoshi xususiyatlari.
Bola allaqachon, bir kichik adabiy matnni o’qish uchun, ularning his-tuyg'ularini tasvirlab kattalar savollarga javob, yoki bu ob'ektni tavsiflovchi xususiyatga ega bo’ladi. rivojlanish, bu bosqichda, bolalar tilning grammatik tuzilishini o'rganish: tushunish va to'g'ri murakkab jumla va qurishn,i old ko'makchilardan foydalani o’rganishadi.
O'rtacha maktabgacha yoshi oliy ahamiyati tengdoshlari bilan bog`lanish mavjud. Avval bolalar etarli o'yinchoqlar va ota-onalar bilan muloqot edi, lekin, agar hozir u boshqa bolalar bilan muloqotda kerak. tengdoshlarning tan va hurmat uchun borayotgan ehtiyoj bor. Aloqa odatda yaqindan boshqa faoliyat (o'yin, qo'shma ish) bilan bog'liq. Bolalar guruhidagilar bian raqobatlasha boshlaydilar tengdoshlari bilan aloqa odatda yaxshi aloqada bo’ladilar. Kattalar bilan o'zaro hamkorlik, aksincha, alohida vaziyat orqasida ketadi va ko'proq mavhum bo'ladi. bola yangi va nufuzli axborot bitmas-tuganmas manbai sifatida ota-onasini ko'radi, shuning uchun u masalalarning turli belgilab beradi. Bu maktabgacha bolalar bu davr mobaynida edi targ'ib uchun maxsus ehtiyojlarini boshdan kechirish va ularning harakatlari e'tiboridan chetda bo'lsa izohlar va aslida xafa etiladi. Ba'zan kattalar oila a'zolari bolalar 4-5 yoshdan xususiyatlarini e'tibor emas. ota-onalar, tarbiyachilar va maktabgacha tarbiya muassasalari tashkil etish psixologlar uchun bola bilan to'g'ri va samarali muloqot qurishga yordam beradi.
Bola kattalar bilan yaqinlashib ularning ruhiy holati, his-tuyg'ularini his qilishnio'rganadi.
Kichik maktab yoshidagi o’quvchilarni har tomonlama yetuk, go’zal axloqli, xush odobli inson qilib kamol toptirish hozirgi kunning muhim vazifalaridan biridir. Chunki bu narsa milliy qadriyat va ruhiyatni tiklash jarayonida ta’lim va tarbiya samaradorligini oshirish masalasidan kelib chiqadi. Mazkur muammoni o’rganishda psixologlar oldida turgan vazifani muvaffaqiyatli amalga oshirishda boshlang’ich ta’limni ilmiy asosda to’g’ri yo’lga qo’yish uchun o’quvchilarning individual xususiyatlarini hisobga olish zarur. O’quv faoliyati kichik maktab yoshidagi o’quvchi uchun nafaqat bilish jarayonlarining yuqori darajada rivojlanishi, balki shaxsiy xususiyatlarining rivojlanishi uchun ham imkoniyat yaratadi.
Yetakchi bo’lgan o’quv faoliyatidan ham tashqari boshqa faoliyatlar o’yin, muloqot va mehnat ham o’quvchi shaxsi rivojiga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Bu faoliyalar asosida muvaffaqiyatga erishish motivlari bilan bog’liq bo’lgan shaxsiy xususiyatlar tarkib topa boshlaydi. O’quv faoliyati o’quvchilarda o’qishda muvaffaqiyatga erishish extiyojini qondirsa, shuningdek, tengdoshlari orasida o’z o’rniga ega bo’lish imkoniyatini ham yaratadi. Aynan ana shu o’rin yoki mavqega erishish uchun ham bola yaxshi o’qishga harakat qilish mumkin. Bu yoshdagi bolalar doimiy ravishda o’zi erishgan muvaffaqiyatini boshqa tengdoshlarining muvaffaqiyati bilan solishtiradilar. Ular uchun doimo birinchi bo’lish nihoyatda muhim.
Bu yoshdagi bolalarda musobaqaga kirishish motivi doimiy extiyoj sanalib, bu motiv ularga kuchli emotsional zo’riqishni beradi. Bu xususiyatlar aslida bog’cha davrida boshlanib, kichik maktab hamda o’smirlik davrida yaqqol ko’zga tashlanadi. Bolalar kattalarning u haqidagi bergan baxo va fikrlariga qarab, o’z-o’ziga beradigan baxosi, asosan, to’g’ridan to’g’ri o’qituvchining beradigan baxosiga va turli faoliyatidagi muvaffaqiyatiga bog’liq.
Bu yoshdagi bolalarda mavjud bo’lgan ishonuvchanlik, ochiqlik, tashqi tasirlarga beriluvchanlik, itoatkorlik kabi xususiyatlari ularni shaxs sifatida tarbiyalashga yaxshi imkoniyat yaratadi. Bu davr bolaning turli faoliyatlaridagi muvaffaqiyatga erishishini belgilab beruvchi asosiy shaxsiyxususiyatlarini yuzaga kelish va mustahkamlanish davri hisoblanadi. Bu davrda muvaffaqiyatga erishish motivlari tarkib topishi bilan birgalikda mehnatsevarlik va mustaqillik kabi sifatlari mustahkamlanib boradi. Mehnatsevarlik bolada o’zi qilayotgan ishidan zavq olsagina yuzaga keladi. Bolada mustaqillik xususiyatining shakllanishi asosan kattalarga bog’liq. Agar bola xaddan ziyod ishonuvchan, itoatkor, ochiq bo’lsa unda asta sekinlik bilan boysunuvchanlik, tobelik xususiyatlari mustahkamlanib boradi. Biroq bolani vaqtli mustaqillikka undash, unda bazi salbiy hislatlarini rivojlanishiga ham olib kelishi mumkin. Chunki hayotiy tajribalarni kimlargadir taqlid qilgan holda o’zlashtiradi.
Mustaqillikni shakllantirish uchun bolaga mustaqil ishlarni ko’proq buyurish va ishonch bildirish nihoyatda muhimdir. Shunindek, shunday bir ijtimoiy psixologik muhit yaratish kerakki, unda bolaga biror bir ishni mustaqil, ijtimoiy vazifa bajarishni topshirish, bu ishni bajarish jarayonida bola o’zini tengdoshlari, kattalar va boshqa odamlarning lideri deb his qilsin. Ana shu his bolada mustaqil bo’lishga undovchi motivlarni yuzaga keltiradi. Maktab yoshidagi bola o’zining individual xususiyatlarini anglaydi. Bolani o’z-o’zini anglashi ham jadal rivojlana boradi va mustahkamlana boradi. Bu davrda bolalar o’zlarining ismlariga yanada ko’proq ahamiyat bera boshlaydilar va ularning tengdoshlari va atrofdagilari tomonidan ijobiy qabul qilinishiga harakat qiladilar. Bola o’zining tashqi ko’rinishi va gavda tuzulishiga beradigan baxosi ham o’z-o’zini anglashida kata ahamiyatga ega.