«дарахт» методикаси

«ДАРАХТ» МЕТОДИКАСИ
Болаларга тайёр сюжетли расм: дарахт, унинг устида ва тагида жойлашган одамчалар расми бор қоғоз берилади. Ҳар бир ўқувчи шундай тасвирли одамчалари номерланмаган расм олади. Бошида ўқувчи қоғозга исми, фамилиясини ёзмайди, чунки бу боланинг танловига таъсир қилиши мумкин.
Вазифа қуйидаги шаклда берилади: «Ушбу дарахтни кўздан кечириб чиқинг. Сиз бу дарахт тепасида ва дарахт ёнида бир қанча одамчаларни кўраяпсиз. Уларнинг ҳар бирида ҳар хил кайфият ва улар ҳолати турлича. Сиз қизил фламастер олиб, ўзингизни эслатаётган, сизнинг ўзингизга, мактабга илк қадам қўйгандаги кайфиятингизга, ҳолатингизга ўхшаган одамчани атрофини айлантириб чизинг. Биз Сизнинг қай даражада эътиборли эканлигингизни текшириб кўрамиз. Эътибор беринг, дарахтдаги ҳар бир шох сизнинг эришган муваффақиятингиз ва ютуқларингизга тенг бўлиши мумкин. Энди яшил фламастер олиб, ўзингиз унга ўхшашни хоҳлаган, унинг ўрнида бўлишни хоҳлаган одамчани фламастер билан айланага олинг».

«Дарахт» номли проектив методика натижаларини таҳлил қилишда ушбу ўқувчи қайси позицияни танлашига, ўзини «реал» ва «идеал» ҳолатини қандай одамнинг ҳолати билан ўхшатишига, улар ўртасида фарқ бор ёки йўқлигига асосланилади.

Кейин тушунтириш қулай бўлиши учун ҳар бир одамча шаклига тартиб рақамлар қўйиб чиқилган.
№ 1, 3, 6, 7 позицияларининг танланганлиги тўсиқларни енгиб ўтишга бўлган шижоатни характерлайди;
№ 2, 19, 18, 11, 12 киришимлилик, дўстона қўллаб-қувватлашни билдиради;
№ 4 ҳолатнинг турғунлиги (қийинчиликларни енгиб ўтмасдан туриб муваффақиятга эришиш хоҳиши);
№ 5 чарчаш, умумий қувватсизлик, куч захирасининг катта эмаслиги, тортинчоқлик;
№ 9 вақтичоғликка бўлган мотивация;
№ 13, 21 четланганлик, ёпиқлик, хавотирлилик;
№ 8 иш жараёнидан четланганликни, ўз қобиғига ўралиб олишни характерлайди;
№ 10, 15 комфорт ҳолат, нормал мослашув;
№ 14 кризис ҳолати, «жарликка қулаш»;
№ 20 позицияни кўпчилик ҳолларда перспектива сифатида ўз-ўзига нисбатан юқори баҳода бўлган ва лидерликка интилувчан болалар танлашади.
Таъкидлаш керакки, № 16 позицияни ўқувчилар ҳар доим ҳам «№ 17 одамчани ўз устида кўтариб юрган одамча» позицияси сифатида тушунмайдилар, бу позицияда бошқа одам (№ 17 одамча) томонидан қўллаб қувватланаётган ва қучоқланган одамни кўришга мойилдирлар.