Dars maqsadi: Ta’limiy maqsad

Neftni qayta ishlash
XIX asrning oxiri va XX asrning boshlarida sanoatning muhim tarmoqlaridan biri - neftni qayta ishlash sanoati vujudga keldi.
Ichki yonuv dvigatelining taraqqiy ettirilishi bilan, XX asrning boshlaridayoq, neftni qayta ishlash sanoati oldida benzin olish muammosi paydo bo'ldi.
Yonilg'i sifatida benzindan foydalanish boshlangach, ichki yonuv dvigateli transportda yetakchi o'rin tutdi.
Benzin bilan ishlaydigan yengil dvigatellar yaratish sohasida
nemis olimi Gotlib Daymler (1834-1900) katta yutuqlarga erishdi. U avtomobil, motorli qayiq, mototsiklga o'rnatilgan o'z dvigateli uchun 1885-yilda patent oldi. Daymler yaratgan ikki silindrli dastlabki dvigatelning quvvati 34 ot kuchiga teng bo'lgan.
1897-yilda Dizel - yonilg'i siqilganda o'z-o'zidan alangalanib ketadigan yangi dvigatel yaratdi. Rus ixtirochisi A. F. Mojayskiy birinchi aeroplanni yaratdi. 1876- yiida Peterburgda Mojayskiy modellarining uchishi xalq oldida namoyish qilindi.
1892-yilda ingiiz ixtirochisi G. Filipps jahonda birinchi bo'lib katta aeroplan yaratdi. Bu aeroplan garchi odamsiz bo'lsada, havoga ko'tarildi. 1902-yilda aka-uka Raytlar aeroplan yaratdilar va unda bir necha marta uchib ko'rdilar. Aeroplan ancha kuchli shamolda ham sekundiga 4-5 metr tezlik bilan uchdi.
Radiotelefon
Texnika sohasida qilingan eng buyuk kashfiyotlardan biri radioning ixtiro qilinishi bo'ldi. 1886-1889-yillarda nemis olimi G. Gers (1857-1894) elektromagnit to'lqinlari tarqatishini jahonda birinchi bo'lib tajriba yo'li bilan isbotladi.
1895-yil 7-mayda rus olimi A. S. Popov (1859-1906) Rus fizika-matematika jamiyatining Peterburgda o'tkazilgan majlisida jahonda birinchi bo'lib radiopriyomnik namoyish qildi. Bu kun Radio kuni deb e'lon qilindi.
A. S. Popov 1896-yil 24-martda insoniyat tarixida birinchi marta 250 metr masofaga radiotelegraf aloqani amalga oshirdi. Bunda uzatuvchi va qabul qiluvchi antennalardan foydalanildi.
1897-yilda G. Markoni (1874-1937) Buyuk Britaniyada simsiz telegraf uchun patent oldi.
XIX asr oxirida texnikaning yangi tarmog'i - telefon tez rivojlandi. Shotlandiyada tug'ilib, Amerikada yashagan texnik A. Bell (1847-1922) 1876-yilda telefon apparatiga birinchi bo'lib patent oldi.
Barcha mamlakatlarda telefon juda tez rasm bo'ldi. 1878-yilda dastlabki shahar telefon stansiyasi AQSHda ishga tushirildi.
1877-yilda T. Edison ovoz yozib olish va uni takror eshittirish apparati
- fonograf yaratdi. Fonograf asosida grammafon va boshqa mexanik usulda ovoz yozib olish uchun ishlatiladigan asboblar vujudga keldi. Fransuz aka-ukalar L. J. Lyumer va O. M. Lyumer kinematograf yaratdilar. 1895-yilning martida ana shu apparat yordamida kinoplyonkaga olingan film tajriba maqsadida ko'rsatildi. O'sha yilning dekabridan esa Parijda birinchi kinoteatr ishlay boshladi.