Davlat tibbiyot instituti

Est modus inn rebus – Hamma narsa me’yori bilan.
Ut quisque est doctissimus , ita est modestissimus- Kim aqlli bo‘lsa , u kamtarin hamdir.

5-DARS KIMYOVIY MODDALAR

5. 
   §. Tuzlar.
   

Tuzlar nomi ikkita otdan tuzilgan: kation – qaratgich kelishigida birinchi o‘rinda va anion –bosh kelishigidagi sifat bilan ifodalanadi.
Zinci sulfas –ruh sulfati
Tuzlarning ruscha va o‘zbekcha nomlarini hosil qilishda quyidagi suffikslardan –at tarkibida kislorod ko‘p bo‘lgan kislorodli tuzlar, -it tarkibidagi kislorodi kam bo‘lgan kislorodli turlar, -id kislorodsiz kislota tuzlarini hosil qilishda foydalaniladi.
O‘zbekcha -at lotincha –as (Gen. sing-atis )
Natriy sulfat –
Nom. Sing. Natrii sulfas
Gen. sing Natrii sulfatis – NA₂SO₄ O‘zbekcha –it lotincha –is(Gen sing-itis)
Natriy sulfit –
Nom. sing Natrii sulfis
Gen. sing Natrii sulfitis
O‘zbekcha –id lotincha –idum (Gen sing –idi )
Natriy sulfid -
Nom. sing. Natrii sulfidum
Gen. sing. Natrii sulfidi
Asos tuzlarning nomi - sub old qo‘shimchasi yordamida hosil qilinadi. Asosli vismut gallat -
Nom. sing. Bismuthi subgallas.
Gen. sing. Bismuthi subgallatis.
Kislorodsiz kislotalarning organik asoslar bilan hosil qilgan tuzlarning nomi -hydro old qo‘shimchasi va -idum , i, suffiksi yordamida hosil qilinadi.
Papaverin gidroxlorid-
Nom. sing. Papaverini hydrochloridum
Gen. sing. Papaverini hydrochloridi
Natriy va kaliy tuzlarining nomi moddalar nomlariga natrium yoki
kalium so‘zlarini chiziqcha yordamida qo‘shib hosil qilinadi.
Sulfatsil - natriy - Sulfacylum - natrium

5. §. Tuz nomlariga misollar

1. 
   Magnesii sulfas - magniy sulfat Cupri citras - mis sitrat Codeini phosphas - kodein fosfat
   

Natrii hydrocorbanas - natriy gidrokarbonat Plataphyllini hydrotartras - platafillin gidrotartrat Bismuthi subnitras - asosiy vismut nitrat

2. 
   Natrii nitris - natriy nitrit
   

Kalii arsenis - kaliy arsenit

3. 
   Hydrargyri cyanidum - simob sianid Thiamini chloridum - tiamin xlorid Cocaini hydrochloridum - kokain gidroxlorid
   

Scopolamini hydrobromidum - skopolamin gidrobromid

5. §. Oksidlar, gidrooksidlar

Oksidlarning nomi ikkita otdan tashkil topadi, birinchi o‘rinda turadigan moddaning nomi qaratgich kelishigida, ikkinchi o‘rinda turadigan oksidlarning guruh nomi bosh kelishikda bo‘ladi .