Diqqat haqida tushuncha va uning nerv-fiziologik asoslari Diqqat haqida tushuncha

Ixtiyoriy diqqat — ongning oldindan belgilangan maqsadga muvofiq irodaviy va asabiy faollik ko’rsatgan holda muayyan ob’yektga yo’nalishi va unga to’planishdan iborat diqqat turi.

Ixtiyoriydan keyingi diqqat — diqqatning muayyan ob’yektga, avvalo, ixtiyoriy ravishda qaratilib, so’ngra uning ahamiyati tushunilgan sari o’z-o’zidan qaratilib boriladigan (avtomatlashgan) diqqat turi. Ushbu tushuncha psixologiya faniga N. F. Dobrinin tomonidan kiritilgan.

Diqqat chalg’ishi — ma’lum bir faoliyat jarayonida diqqatning bir ob’yektdan boshqa bir ob’yektga ixtiyorsiz ravishda o’tib turishidan iborat salbiy xususiyati.

Diqqatning hajmi — diqqatning bir vaqgning o’zida qamrab olishi mumkin bo’lgan mustaqil ob’yektlar miqsori bilap bslgnlanadigan xususiyati. Diqqatning hajmi eksperimental sharoitda 2—6 mustaqil ob’yektga tengdir. Diqqatning ob’yektlari o’rtasida qancha lik yaqin bog’lanishlar mavjud bo’lsa, uning hajmi shunchalik keng bo’ladi va aksincha.

Diqqat ob’yekti — ongimiz atrofdagilardan ajratib olgan holda yo’naltirilgan va faol to’plangan narsa yoki hodisa. Diqqat ob’yekti faqat ob’yektiv narsalar emas, balki sub’yektiv hodisalar, o’z histuyg’ularimiz, fikrlarimiz, hayol yoki xotira tasavvurlarimiz va boshqa shu kabilar ham bo’lishi mumkin.

Ixtiyorsiz diqqat — ongimizning oldindan belgilangan maqsadsiz ravishda muayyan ob’yektga yo’naltirilishi va unga to’planishidan iborat diqqat turi. Ixtiyorsiz diqqat ob’yektlari narsa va hodisalarning odatdan tashqari holati, belgisi, sifati va boshqalardir.