Diqqatning boshqa psixik hodisa va jarayonlar bilan taqqoslash reja

5. Diqqatning rivojlanishi
Diqqat o‘zining rivojlanish bosqichlariga ega. Bola hayotining birinchi oylarida faqat ixtiyorsiz diqqatning mavjudligi kuzatiladi. Bola dastlab kuchli yoki keskin farq qiladigan tashqi qo‘zg‘atuvchilarni sezadi. Uch oylik bo‘lishi bilan bola, hayoti bilan uzviy bog‘liq bo‘lgan ob’ektlar bilan ko‘proq qiziqa boshlaydi. 5-7 oyligida bola etarlicha uzoq vaqt davomida qandaydir jismni kuzatishi, ushlab ko‘rishi, og‘ziga olishi mumkin. Ayniqsa, yorqin va yaltiroq jismlarga bo‘lgan qiziqishi yaqqolroq ko‘rinadi. Bu ixtiyorsiz diqqatning to‘la rivojlanganligidan dalolat beradi.[2]
Ixtiyoriy diqqatning nishonalari, odatda, birinchi yilning oxiri ikkinchi yilning boshlariga kelib, namoyon bo‘la boshlaydi. Bolada ixtiyoriy diqqatning shakllanishi va rivojlanishi uni tarbiyalash jarayoni bilan bog‘liq. Bolaning atrofidagi odamlar asta-sekin bolani o‘zi istaganini emas, balki, uning qilishi zarur bo‘lganlarni bajarishga o‘rgatib boradilar.
Ixtiyoriy diqqatning rivojlanishida o‘yin katta ahamiyatga ega. O‘yin jarayonida bola o‘z harakatlarini o‘yin talablariga muvofiqlashtirishni va ularni qoidalarga mos ravishda yo‘naltirishni o‘rganadi. Ko‘pchilik jismlar va hodisalar bilan tanishib borish, oddiy munosabatlarni farqlash malakasining asta-sekin shakllanishi, ota-onalar bilan muntazam ravishda suhbatlashish, ular bilan sayr qilish va o‘yinlar o‘ynash, boshqa jismlar va o‘yinchoqlarni o‘ynatish – bularning barchasi bolaning shaxsiy tajribasini boyitadi, shu bilan birga, uning qiziqishlari va diqqatini rivojlantiradi.
Maktabgacha yoshdagi bolaning asosiy xususiyati ixtiyoriy diqqatining etarlicha barqaror emasligidan iborat. Bola yot seskantiruvchilarga oson chalg‘iydi, uning diqqati o‘ta hissiyotlidir. Asta-sekin bolada mashqlar va iroda kuchi yordamida o‘z diqqatini boshqara olish layoqati shakllanadi
Adabiyotlar ro`yxati

1. 
   G`oziev E. Oliy maktab psixologiyasi. T. 1997
   
2. 
   G`oziev E. Psixologiya. T. 1994.
   
3. 
   Gamezo M. V., Domashenko I. A. Atlas po psixologii. - M.,1986
   
4. 
   Chaldini R. Psixologiya vliyaniya. - M., 1999
   
5. 
   Dyui D. Psixologiya i pedagogika mishleniya. - M., 1998
   
6. 
   Emelyanov Yu. N. Aktivnoe sosialno-psixologicheskoe obuchenie. - L., 1985
   
7. 
   Gippenreyter Yu. B. Vvedenie v obshuyu psixologiyu. Kurs leksiy. - M., 1996
   
8. 
   Granovskaya R. M. Elementi prakticheskoy psixologii. SPb, 1997
   
9. 
   Karimova V. M. "Ijtimoiy psixologiya asoslari". - T., 1994
   
10. 
    Karimova V. M. Auditoriyada bahs-munozarali darslarni tashkil etishning psixologik texnikasi. - T., 2000
    
11. 
    Karimova V. M. Psixologiya. - T., 2002
    
12. 
    Karimova V. M., Akramova F. Psixologiya. Ma’ruzalar matni - T., 2000
    
13. 
    Luriya A. R. Yazik i mishlenie - M., 1979
    
14. 
    Nemov R. S. Psixologiya M. 1990
    
15. 
    Prikladnaya sosialnaya psixologiya. Uchebnoe posobie. - M.,1998
    
16. 
    Psixologiya. Uchebnik. - Pod red. A. Krilova - M., 1998
    
17. 
    Rubinshteyn S. L. Osnovi obshey psixologii. - M., 1998
    
18. 
    www.ziyonet.uz
    

1^Г.Югай. Н.Мираширова “Умумий психология” Тошкент 134б