Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Aerodinamik xossalari. 
Bu xossalar donli xomashyodan yengil 
aralashmalarni g'alvirlar yordamida ajratib bo‘lmaganda e’tiborga olinadi. 
Bunday aralashmalar mahsulotdan havo oqimi ta’sirida ajratiladi. 
Aerodinamik xossalari turlicha bo‘lganligi natijasida donli xomashyodan 
engil aralashmalarning ajralishi yuz beradi.
Tabiiy qiyalik burchagi. 
Don massasi o‘zida turli xil kom- 
ponentlarni saqlaydi, bu esa donning oquvchanligiga ta’sir ко ‘rsatadi. 
Oquvchanligi tufayli xomashyo massasi noriyalar, transportyorlar va 
boshqa mashinalarda oson harakat qiladi. Shuningdek, xomashyoni 
bunkerlarga xamda siloslarga joylashtirish va o‘zi oqizar quvurlar 
yordamida ulardan chiqarib olishda ushbu xususiyati asqotadi. Saqlash 
jarayonida oquvchanlik kamayadi. 
Tabiiy qiyalik burchagi deb, sochiluvchan aralashmaning gorizontal 
tekislikka tushib hosil qilgan konus asosining diametri bilan tashkil 
qiluvchisi orasidagi burchakka aytiladi. ishqalanish burchagi deb, 
sochiluvchan aralashmaning qiya yuza bo‘ylab harakatga kela boshlagan 
eng kichik burchagiga aytiladi. 
Xomashyoning oquvchanligi darajasiga xomashyo massasidagi qattiq 
jismlaming granulametrik tarkibi va tabiati ta’sir ko‘rsatadi. 
265

---

Bular don va aralashmalar yuzasining holati, tavsifi, shakli, oT- chamlari, 
namligi, aralashmalarning tarkibi va miqdori, shuningdek, sirpanuvchi 
yuza, materiali va shaklidan iborat. Don massasining namligi ortib borgan 
sari, uning oquvchanligi kamayadi va aksincha, tabiiy qiyal ik burchagi 
ortib boradi. Qoida bo‘yicha, o‘zi oqizar quvurlarning minimal og‘ish 
burchagi ishqalanish burchagidan 
5-
10° ga ko‘proq qabul qilinadi. 
Bo‘r va tuzning sochiluvchan xossalarining o‘zgarishiga ulardagi 
namlik ta’sir ko‘rsatadi. Tuzning namligi 1 % gacha va bo‘rning namligi 6 
%gacha boTganda, yaxshi sochiluvchanlikka ega boTadi. 
Qovushqoqlik. 
Suyuq komponentlarning (melassa, yog‘, fosfatid 
konsentrati) texnologik xossalari, asosan, qovushqoqligi bilan belgilanadi. 
Omuxta yem sochiluvchan massasi bilan suyuq komponentni bir tekisda 
aralashtirish aynan qovushqoqlikka bogTiq: qovushqoqlik qanchalik past 
bo‘lsa, aralashtirish shunchalik yaxshi kechadi. Melassa, yog‘, fosfatid 
konsentrati omuxta-yem tayyorlashning texnologik jarayoniga kiritilganida 
isitiladi, chunki isitishda ularning qovushqoqligi kamayadi.