Dunyoda ilmdan boshqa najot yo’q va bo’lmagay

8-sivf uchun dars ishlanma.

Dars mavzusi “Kvadratlar ayirmasi “

Darsning tarbiyaviy maqsadi:A)matematik bilimlarini ,qiziqishlarini oshirish.
B) O’quvchilar olgan bilimlarini hayotga qo’llay olish.
C) O’quvchilarni fikrlash qobiliyatlarini oshrish.
Darsning ta’limiy maqsadi:O’quvchilarga kvadratlar ayirmasi formulasini o’rgatish va uni qo’llay olishga erishish.
Darsning jihozi:Tokli test taxtasi.
Darsning uslubi :Muommolilik ,musobaqa ,guruhlash,savol-javob.
Darsning borishi:
I. Salomlashish,davomatni aniqlash,o’quvchilarni tayyorgarligini tekshirish.
II.yangi mavzuni bayoni.
Darsda sinf o’quvchilarini 2 guruhga bo’laman.I-guruh.Al-Xorazmiy,shiori sanamay sakkiz dema.
II- guruh Abu Ali Ibn Sino shiori “etti o’lchab bir kes.Har bir guruh sardorlari saylanadi ikkita a’lochi o’quvchi ikkala guruhga tezkor savol beradi.
I-guruh savollari
1. eng kichik natural son necha(bir)
2. To’g’ri kasrning butun qismi (nol)
3. butun son bilan kasrning yig’indisi(aralash son)
4. to’rt amalni ihtiro etgan olim kim?(Al-Xorazmiy)
5. eng kichik tub son necha…(ikki)
6. har qanday sonning nolinchi darajasi (bir)
7. faqat ishorasi bilan farq qiladigan sonlar.(qarama qarshi sonlar)
8. 7*8= (56)
II-guruh savollari:
1. Eng katta natural son (mavjud emas)
2. Noto’g’ri kasrning qiymati (birdan katta va birga teng)
3. o’zaro teskari sonlar ko’paytmasi (birga teng)
4. noma’lum son qatnashgan tenglik(tenglama)
5. standart shakldagi bir hadning son ko’paytuvchisi.(koeffitysient)
6. eng katta olti xonali son (999999)
7. har qanday sonning birinchi darajasi (o’ziga teng)
8. 9*8=72
Yangi mavzu” Kvadratlar ayirmasi”ga har ikkala guruh o’quvchilari javob beradilar.
I vaII- guruhdan musaboqa usulida bittadan o’quvchi javob beradi.
Ikki son yig’indisini ularning ayirmasiga ko’paytiramiz.
(a+b)*(a-b)=a²-ab+ab-b²=a²-b²
(a+b)*(a-b)= a²-b²
Ikki son kvadratlarini ayirmasi shu sonlar ayirmasi bilan ular yig’indisini ko’paytmasiga teng.
Bu yerdagi a,b istalgan sonlar yoki algebrik ifodaladir.
(a+b)*(a-b)= a²-b² formulani qisqa ko’paytirish formulasi deyiladi ,uni hisoblashni soddalashtirish uchun qo’llaniladi.
Masalan ikkala guruhdan bittadan o’quvchi chiqadi.

1. 
   63*57=(60+3)(60-3)=3600-9=3591
   
2. 
   98*102=(100-2)(100+2)= 100²-2²=10000-4=9996
   

a²-b² = (a+b)*(a-b) formulani kvadratlar ayirmasi formulasi deyiladi.
Bu ko’phadlarni ko’
Paytuvchilarga ajratishda qo’llaniladi.
Masalan yana ikki guruhdan ikkitadan o’quvchi chiqadi.

1. 
   a²-9=(a-3)*(a+3)
   
2. 
   4*b⁴ -0,64*c²=(2b²)²-(0,8c)²=(2b²-0,8c)*(2b² +0,8c)
   
3. 
   ( a-b)²-1=(a-b-1)(a-b+1)
   
4. 
   ( a+b)² -(a-c)²=(a+b-a+c)(a+b+a-c)=(b+c*(2a+b-c)
   

So’ng o’zim qo’shimcha bu formuladan doimo hisoblashlarini qulaylashtirishda oily o’quv yurtiga kiruv testlarini yechishda ham foydalanilishini ham aytib o’tdim.
Geometrik isbotini o’quvchilarga tushuntiraman.
Mashqlarni”Kim ko’p sabzi yeyish “musobaqasi orqali techamiz .Sabzi rasmi tushirilgan kartoshkalarda 386-387 mashqlar yozilgan bo’ladi.
389-mashqni ikkala guruhdan ikkitadan o’quvchi doskaga chiqib,musobaqa tarzida yechamiz.
3)mustaxkamlash.Sinfdagi ikkala guruh uchun matematika bog’iga sayr qilib,”shak”daraxtidan kim ko’p shakl yig’ish musobaqasini o’tkazamiz.
Shakllarni orqasiga test savollari yozilgan.Kim ko’p shakl to’plasa shu guruh g’olib bo’ladi.
Namuna: 1)(2a-b)² –(2a+b)² ni hisoblang.

1. 
   o
   
2. 
   -2b²
   
3. 
   -8ab
   
4. 
   -4ab
   

2) KO’PAYTUVCHILARGA AJRATING.25 *a²-36*b²

1. 
   (5a-6b)*(5a-6b)
   
2. 
   (5a+6b)*(5a-6b)
   
3. 
   (25a-6b)*(25a+6b)
   
4. 
   (5a+6b)*(5a+6b)
   

Test va tarqatmalar o’tilgan mavzulardan tuzilgan ,so’ng kim doira to’plash musobaqasi o’tkaziladi .Savolga javob bera olsa doira o’ziga qoladi,aks holda doiralar olib qo’yiladi.
Savollardan namunalar :

1. 
   Kvadratlar airmasi
   
2. 
   Ikki son yig’indisini kvadrati
   
3. 
   Darajani darajaga ko’paytirish xossasi
   
4. 
   Bir hadalar
   

Uy vazifalarini ikkala yordamchi o’quvchilar bilan tekshiraman ,so;ng tokli test yechiladi.
Ikkala guruhni to;plagan ballarini hisoblab g’olib guruh va yahshi qatnashgan o’quvchilar rag;batlantiradi va baholanadi.
Uygfa vazifa 388-390 mashqlarni yechish va o’qibkelish.
Tayanch so’z va iboralar:
Kvadratlar ayirmasi formulasi uning turli isbotlari ,tadbiqlari.
Darsning tuzilishi turlicha bo’lishi mumkin va uni doimo faqat bir an’anaviy andoza bilan o’tkazish mutloqa shart emas. Darsning faqat musobaqa ,guruhlash emas, balki darsni boshqa usullaridan foydalanib o’tish o’qituvchining pedagogic mahoratiga bog’liq.