Dunyoda ilmdan boshqa najot yo’q va bo’lmagay

O’ZBЕKISTОN RЕSPUBLIKАSI
ХАLQ TА’LIMI VАZIRLIGI
ANDIJON VILOYATI XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI

АNDIJОN VILОYATI PЕDАGОG KАDRLАRNI QАYTА

TАYYORLАSH VА MАLАKАSINI ОSHIRISH INSTITUTI

Matematika darslarida ilg’or pedagogik texnologiyalardan foydalanish usullari yuzasidan tavsiyalar


Andijon – 2008 - yil
Mualliflar:
T.Mullaboyeva -Shahrixon tumani 59-maktab matematika
fani o’qituvchisi.
M.Topvoldiyeva -AVPKQTMOI tabiiy fanlar ta’limi
kafedrasi katta o’qituvchisi.
Taqrizchilar:
O.Jabborov -AVPKQTMOI tabiiy fanlar ta’limi
kafedrasi katta o’qituvchisi.
S.Karimqulov -AVPKQTMOI tabiiy fanlar ta’limi
katta o’qituvchisi.

Ushbu tavsiyanoma institutning 2008-yil _________ oyidagi Ilmiy Kengashi tomonidan nashr etishga tavsiya qilindi.

Ilm bir chiroqdirkim seni rohat va farog’atga hech bir zaxmatsiz yetkazadi.

Abu Lays As-Samarqandiy.

Kirish

Jamiyatimizda XXI asr ma’naviy, tarbiyaviy, iqtisodiy-ijtimoiy texnik, texnologik sohalar islohatlari bosqichma–bosqich amalga oshirilmoqda. Ayniqsa, ta’lim-tarbiya jarayonlarining pedagogik texnologiyalar asosida o’tkazish, erkin shaxsni tarbiyalashdan iborat. Lekin bu jarayon oson kechmaydi.Bugun ihtiyoriy tarzda qurilayotgan va amaliyotga tadbiq etilayotgan o’qitish tizimini qa’tiyan ilmiy asoslangan pedagogik tizimga aylantirish lozim.

Ushbu jarayonni umuminsoniy va milliy qadriyatlar ruhi bilan sug’orish, mazmunini takomillashtirish,tuzish ijodkor o’qituvchilar oldida turgan dolzarb vazifa hisoblanadi.Pedagogik texnologiyalar asosida qolipda turmagan turli shakllarga tushirib dars o’tishni taqoza etarkan, o’qituvchilardan katta mahorat talab qiladimi? Degan savol tug’iladi .Agar o’qituvchi quyidagilarga amal qilsa:
-pedagogik texnologiya oldindan loyihalangan bo’lsa;
:a)Pedagogik texnologiya oldindan loyihalangan bo’lsa,b) Tayyor loyihani amaliyotga to’ri tadbiq eta olsa,katta mahorat talab qilinmaydi.
O’zbekiston respublikasi ta’lim to’g’risidagi qonun hamda kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta’lim tarbiyaning sifat va samaradorligini ko’tarish maqsadida ta’lim mazmunini yangilash yosh avlodni aqliy intelektual rivojlanishini ta’limnig yangi modelini ilmiy pedagogi jihatdan ta’minlangan holda muntazam takomillashtirib boorish yetakchi vazifa qilib qo’tilga.Bu borada DTS da majburiy minimal daraja belgilab berilgi. Har bir sinf o’quvchisi DTS da ko’rsatilgan majburiy minimal talablarga javob bera olsin.”Matematika fani shunchalik jiddiyki,uni qiziqarli qilishning ilpoji bo’lib qoldimi uni qo’ldan boy bermaslik kerak”-degan B.Paskal.Ana shularga tayangan holda o’qituvchi izlanuvchanlik bilan o’quvchilarga ijodiylik matematika faniga bo’lgan hissini uyg’ota bilishi zarur. Darslarda o’quvchilani mustaqil fikrlashlariga turli uslublaridan foydalanib erishishimiz zarur.O’qituvchi o’quvchida”Menga matematika zarur,uni bilish ,hayotda qo’llashning uddasidan chiqishim kerak”-degan intilishni uyg’otsin.
Pedagogik texnologiya nima-?
Texnologiya sozi fanga 1872-yilda kirib keldi. Texnologiya Yunoncha texnos-hunar,sa’nat,logos-fan so’zlaridan tashkil topgan. Texnologiya bion-bir jarayonni mohirona,sa’natkorona loyilashtirish demakdir.Pedagogik texnologiya jarayon,usul emas.Pedagogika quydagilarni o’z ichiga oladi:
1)maorif
2)sa’nat
3) ma’naviyat
4) fanlar pedagogikasi
5) bola tarbiyalash
6) odobnoma
bular pedagogi tizim bo’ladi.
Pedagogik tizim ichida ketayotgan jarayon pedagogic texnologiya deb yuritiladi.1971-yilda Yaponiyada pedagogic texnologiya maorifga kirib keldi. Pedagogik texnologiya bu shahsni o’qitish ,tarbiyalash va rivojlantirish qonunlarini o’z ichiga oladigan hamda yakuniy natijalarini ta;minlay oladigan pedagogic faoliyatdir .Ikkinchi tamondan pedagogik texnologiya aqliy rivojlanish qonunlarini o’z ichiga olgan holda pirovard natijalarni kafolatlaydigan pedagogik tadbirlar yig;indisidir. Pedagogik texnologiya oldindan belgilab qo;yilgan aniq maqsad yo’lida o’qituvchining kasbiy faoliyatini yangilovchi va ta’limda yakuniy natijani kafolatlaydigan tadbirlar yig’indisidir. Pedagogik texnologiyada nazariya bilan amaliyot birligini ta’minlash pedagogik texnologiyaning asl mohiyatining ochib beradi.Amaliyot o’qituvchining sinfda mavzu bo’yicha o’quv elementlarini tushuntirish maqsadida bajargan ishlar yig’indisi bo’lib,o’qitish jarayonining ushbu bosqichida tugallangan qismini tashkil etadi. Matematika o’qitishda quyidagilarga ahamiyat berilishi kerak .matematik tushunchalar ,ta’rif, teoremalar, formulalarni o’rganish va amaliyotga tadbiq etish .Matematikaga oid asboblar tuzilishi va ularni amaliyotga qo’llanilishi sinfdagi bolalar fe’li ,harakteri qiziqishi aniqlanib, keyin pedagogik texnologiya qo’llaniladi.O’quvchini mustaqil fikrlashga olib kelishi kerak .Ilg’or pedagogik texnologiyalardan biri modulli texnologiya katta ahamiyat kasb etmoqda.Modulli dastur bir necha turga bo’linadi .O’uvchilar olgan bilimini qo’llay olsin .Masalan silindir hajmi formulasini bilsayu,silindrik ishdagi yog’ni o’lchay olmasa .
Ta’lim jarayonini boshqarish yangi pedagogik texnologiyani yadrosi deyiladi.Bu tizim pedagogik texnologiyalash inson salhiyatini texnika vositalari bilan birgalikda olib borishdir. Yangi pedagogik texnologiya deb-ta’lim jarayonida qisqa vaqt ishida kam energiya sarflab yuqori samaraga erishish jarayoniga aytiladi.Barkamol shaxsni shakllantirishda yangi texnologiyani ahamiyati kerak.