Dutor darsligi p65

Musiqadagi sur’at (temp) turlari , ularning yozilishi va ma’nosi.
Vazmin sur’atlar.
L a r g o
- largo
– juda cho‘zib;
L e n t o
– lento
– cho‘zibroq;
A d a g i o
– adajio
–og‘ir - vazmin.
O‘rtacha sur‘atlar.
A n d a n t e
- andante
- sekin - asta, oshiqmasdan;
A n d a n t i n o
- andantino
- andantedan sal tezroq;
M o d e r a t o
- moderato
- o‘rtacha tezlikda;
S o s t e n u t o
- sostenutu
- salobatli;
A l l e g r e t t o
- allegretto
- bir oz jonlanib;
A l l e g r o m o d e r a t o
- allegro-moderato - o‘rtacha tez.
Tez sur’atlar.
A l l e g r o
- allegro
- tez;
V i v o
- vivo
- jonli;
V i v a c e
- vivache
- jadal;
P r e s t o
- presto
- tez, oshiqib;
P r e s t i s s i m o
- prestissimo
- juda tez.
Sur’atlarni tezlashtirish va sekinlashtirish belgilari.
M o l t o
-molto
-orttirib;
m a n o n t r o p p o
- ma non troppo
-kamaytirib;
r i t e n u t o
-ritenuto
- sekin - asta og‘irlashtirib;
a t e m p o
- tempo
- avvalgi sur’atga qaytish.
Ijro etish harakterini bildiruvchi belgilar.
A n i m a t o
- animato
- jonli ;
M e n o m o s s o
- meno mosso
- sekinroq;
M a e s t o s o
- maestoso
- tantanali;
C a n t a b i l e
- kantabile
- musiqiy;
d o l c e
- dolche
- nozik;
p o c o a p o c o
- poko a poko
- sekin - asta;
n o n t r o p p o
- non troppo
- o‘rtamiyona.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

7
Dinamik ishoralar (tuslar)
pp
–
pianissimo
–
juda mayin, juda kuchsiz;
p
–
piano
– mayin, kuchsiz;
mp
–
messo piano
–
o‘rtacha mayin;
mf
–
messo forte
–
o‘rtacha kuchli;
f
–
forte
–
kuchli;
ff
–
fortissimo
–
juda kuchli;
–
kreshchendo
–
tovushni asta - sekin kuchaytirish;
-
diminuendo
–
tovushni asta - sekin pasaytirish;
Sf
–
sforsando
–
keskin, kuchli zarb;
Sp
-
subito piano
-
keskin, mayin zarb;
>
-
aksent
-
noxunni pastga qarata kuchli (urg‘uli) zarb bilan
ijro etilishi.
Gamma.
Oktava oralig‘ida birin-ketin kelgan tovush qatorlari 
gamma 
deyiladi. Gamma sakkiz tovushdan iborat
bo‘lib uning birinchi tovushi va shu tovushning sakkizinchi tovushda qaytarilgani tonika tovushi deb
ataladi.
Gammalar asosan ikki turda bo‘ladi.
1.Major gammalari
2.Minor gammalari
Intervallar.
Interval - o‘zbek tilida
oraliq 
demakdir. Musiqadagi barcha tovushlar bir-birlari bilan ma‘lum bir
masofadagi oraliqqa egadir.
Nomlari bir xil va har xil b ‘lgan oralig‘i
interval
deyiladi.
Musiqa asarlarida intervallar birin - ketin kelishi yoki ikki tovush bir vaqtda qo‘shilib kelishi mumkin.
Intervallarning nomlari.
PRIMA YOKI UNISON
kichik
katta
kichik
katta
{
{
SEKUNDA
TERTSIYA
ton
ton
ton
ton
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

8
SOF KVARTA
SOF KVINTA
kichik
katta
kichik
katta
SOF OKTAVA
Forshlag
Forshlag nemischa so‘z bo‘lib, 
bosim oldidan 
degan ma’noni bildiradi. Forshlag o‘zbek xalq kuylarida
ko‘p uchraydi. Forshlag belgisi kichkina notacha bilan ko‘rsatilib, bir pardadan ikkinchi bir pardaga tez
ko‘chishni anglatadi. Forshlaglar takt ichidagi sanoqqa kirmaydi (sozandalar forshlagni qochirim deb ham
yuritadilar).
{
{
SEKSTA
SEPTIMA
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

9
Dutorni ushlagan vaqtda pastki qovurg‘asini o‘ng oyoq sonining ustiga qo‘yish lozim. Ustki qovurg‘asini
esa o‘ng qo‘lning tirsagiga yaqin bilak bilan ushlash lozim. Shunda dutorning qopqog‘i yuqori tomonga yon
boshlashi va dutor dastasining uchi chap yelka bilan baravar bo‘lishi kerak.
Dutorning dastasi birinchi barmoqning katta bo‘g‘ini bilan o‘rta bo‘g‘in orasida va barmoqlarning hamma
bo‘g‘inlari bukilgan holda pardalar ustiga kelishi kerak.