Ёғ-мой маҳсулотлари сифат кўрсаткичлари ва уларнинг метрологик таъминоти

Rasm. 13. Yog’ ishlab chiqarish jarayoni sifat modeli

Kirish		CHigitni xarid qilish va qayta ishlash rejasi. Xom-ashyo – paxta chigiti va soya.
№ p/p	Operatsiya	MX	Ishtirokchilar											YOzuv
			CHigit saqlash ombori	Urug‘ tozalash sexi	Oklash separatsiya sexi	Ekstraksiya sexi	YUvish quritish va rafinatsiya sexi		(fasovka) qadoqlash sexi	Yog’ xo‘jaligi	SHulxa saqlash maydonchalari	SHrota saqlash uchun ombor	Sotish, realizatsii
1.	CHigitni (urug‘ni) omborga qabul qilish	1
2.	Mineral va organik aralashmalardan tozalash	2
3.	Urug‘ni oqlash va separatsiyalash	2
4.	YAdro va metkani valsovkalash	2
5.	Metkani kuydirish va mezgi olish jarayoni	2
6.	Mezgini presslash	2
7.	Presslangan Yog’ni filtrlash	2
8.	Rakushka (chag‘anok)ni erituvchi (benzin) bilan yuvish	2
9.	Yog’ni rafinatsiyalash	2
10.	Rafinatsiyalangan Yog’ni yuvish quritish va filtrlash	2
11.	Messellani distillash	2
12.	Ekstraksiyalangan Yog’ olish	2
13.	Yog’ni rafinatsiyalash	2
14.	Presslanib rafinatsiyalangan Yog’ni yuvish quritish va filtrlash	2
15.	YOqni saqlash	2
16.	Yog’ni qadoqlash	2
17.	Qadoqlangan Yog’ni iste’molchilarga sotish	3
18.	Rafinatsiyalangan Yog’ni iste’molchilarga sotish	3
19.	SHulxani iste’molchilarga sotish	3
20.	SHrotni iste’molchilarga sotish	3
Chiqish		O‘simlik Yog’i, shulxa, shrot.

MXlar pozitsiyasiga izoh:

1. P-2 xarid qilish jarayoni.
2. Ishlab chiqarish reglamenti
3. P-5 realizatsiya jarayoni
Ishlab chiqarish darajasi tahlili va qayta tuzish.
Jarayonlar tavsifi shaklini aniqlash.
Jarayonlar bo‘yicha zaruriy hujjatlar va ishlab chiqilgan SMT protseduralarini joriy qilish.
4) Hujjatlashtirilgan jarayonlar va tavsiflari.
Jarayonlarni baholash mezonlarini ishlab chiqish (ular samaradorligi va natijaviyligi).
Sifat menejmenti tizimini loyihalashtirish.
Jarayonlarni resurslar bilan ta’minlash.
Javobgar va vakolatli xodimlarni aniqlash.
Infratuzilma talablarini aniqlash (asosiy vositalar, xizmatlar, moliyalar, ma’lumotlar).
Sifat menejmentining jarayonlarini yo‘nalishlar va ularni takomillashtirish bo‘yicha aniqlash (sifat, atrof-muhit, mehnatni muhofazalash).
Jarayonlarni tahlili va monitoringi, jarayonlarni natijaviyligi va samaradorligini o‘lchash, ularni baholash usullarini joriy qilish, boshqarish usullarini aniqlash. Jarayonlar va ularni tahlili bo‘yicha hisobot shakllarini joriy qilish.

Rasm. 14. SMT ishlab chiqish algoritm sxemasi
5) Sifat menejmenti tizimini tayyorligini yaxlit tekshirish: ichki audit va yuqori rahbariyat tomonidan tahlilni o‘tkazish; sertifikatlashtirishdan oldingi auditni o‘tkazish.

Rasm. 15. SMT joriy qilishga tayyorlash algoritm sxemasi
6) Sifat menejmenti tizimini sertifikatlashtirish (O‘z DSt ISO 9001:2002).
Bunday ravishda, tashhiz auditni o‘tkazish bu tizimni joriy qilishga tayyorligi va korxonani faoliyatining turli jihatlarini kompleks tekshirishda, menejment tizimini joriy qilish yulida birinchi qadam. Bundan diagnostik audit qanchalik to‘liq va xolisona o‘tkazilishi, tizimni joriy qilish va sertifikatlashtirishning keyingi qadamlari muvaffaqiyatli bo‘lishi bog‘liq bo‘ladi.

XULOSA
Hozirgi vaqtda MT integrirlashga bozor talablari va korxonaning ichki ehtiyojlari sharoitlarni xolisona yaratishga ishlab chiqaruvchilar katta qiziqish bilan e’ibor berishmoqda. IMT sinergetik samarasi korxonada qo‘shimcha daromadlar olishga rdam beradi. Menejment tizimlarini muvafaqqiyatli integrirlash uchun quyidagilarni ta’minlash lozim:

• 
  Birinchi navbatda IMT ni joriyetish doirasida korxona rahbariyatining qiziqishi va tarafdorligi;
  
• 
  Korxona faoliyatini boshqarishda IMT umumiy tamoyillarini joriy etish va ularga rioya qilish
  
• 
  IMT tarkibiga kiruvchi tizimlarning xususiy talablari va IMTga umumiy talablarni bajarish.
  

Bitiruv malakaviy ishini bajarishda IMT ga talablari va ishlab chiqish hamda joriy etish bo‘yicha amalga oshiriladigan ishlar va chora-tadbirlar o‘rganilib, IMT va SMT tamoyillari nazariy tahlil qilindi.
Bitiruv malakaviy ishini bajarish davomida quyidagi ishlar bajarildi va xulosalar qilindi:

1. 
   Sifat menejmenti tizimini takomillashtirish va menejment tizimlari bilan integrirlashning nazariy jihatlarini asoslandi;
   
2. 
   Sifat menejmenti tizimini takomillashtirish asosida integrirlangan menejment tizimning modelini “SHurtangaz” USHK misolida ishlab chiqildi;
   
3. 
   Mahsulot sifati va xavfsizligini hisobga olib, korxona menejment tizimlarini integrirlash usulari va tamoyillarini yoritildi;
   
4. 
   Sifat menejmenti tizimini takomillashtirish asosida menejment tizimlarini integrirlash bo‘ycha usulubiy taviyalarni ishlab chiqildi;
   
5. 
   Integrirlangan menejmenti tizimlarining natjaviyligini baholash usulini ishlab chiqildi.
   

Integrirlangan menejment tizimlari – ob’ektiv jihatdan zarurdir. IMT yaratish korxonaning umumiy menejmenti samaradorligini oshiriga yo‘naltirilgan murakkab innovatsion loyiha bo‘lib hisoblanadi.
IMT yaratishda kutilayotgan natijalar bu loyihani savodli va tegishli talablarga muvofiq boshqarilgan holatlarda erishish mumkin.
IMT yaratishda xalqaro standartlar talablarini mexanik ravishda (prinsip va konsepsiyalarni, tashkilotning spetsifik talablarini hisobga olmasdan) birlashtirish, yuzaki joriy etish va rasmiyatchilikdan qochish lozim.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Mirziyoev SH.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nutqi. –T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2016. – 56 b.
   
2. 
   Mirziyoev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruza 2016 yil 7 dekabr. – T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2016. – 48 b.
   
3. 
   Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2017. – 488 b.
   
4. 
   O‘zbekiston Respublkasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida. - T.:2017 yil 7 fevral, PF-4947-sonli Farmoni.
   
5. 
   Ismatullaev P.R., Matyakubova P.M., Turaev SH.A. Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish. Darslik. “Lisson-press”, Toshkent, 2014. -423b.
   
6. 
   Abduvaliev A.A., Latipov V.B., Umarov A.S., Alimov M.N., Boyko S.R., Xakimov O.SH., Xvan V.I. Standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish va sifat. O‘quv qo‘llanma. Toshkent, SMSITI, 2008 y. – 267 b.
   
7. 
   Axmedov B.M., Ismatullaev P.R., Turobjonov S.M., YUsupov E.D., Turaev SH.A. Osnovы menedjmenta kachestva. Uchebnoe posobie, iz-vo «Uzbekistin», Tashkent, 2007, -208 s.
   
8. 
   Menedjment kachestva eksporta: Kniga otvetov dlya predpriyatiy-eksporterov malogo i srednego biznesa. – B.: Al Salam, 2005.-318 s. (Sekretы torgovli)
   
9. 
   Kruglov M.G., SHishkov G.M. Menedjment kachestva kak on est. – M.: Eksmo, 2007. – 544 s.
   
10. 
    O‘z DSt ISO 9000:2015 Gosudarstvennыy standart Uzbekistana. Sistemы menedjmenta kachestva. Osnovnыe polojeniya i slovar. (ISO 9000:2005, ITD), Tashkent, –s. 33.
    
11. 
    O‘z DSt ISO 9001:2015 Gosudarstvennыy standart Uzbekistana. Sistemы menedjmenta kachestva. Trebovaniya. (ISO 9001:2008, ITD), Tashkent, –s. 26.
    
12. 
    O‘z DSt ISO 9004:2015 Gosudarstvennыy standart Uzbekistana. Sistemы menedjmenta kachestva. Rukovodstvo po analizu i uluchsheniyu deyatelnosti. (ISO 9000:2009, ITD), Tashkent, –s. 33.
    
13. 
    O‘z DSt ISO 19011:2004 Gosudarstvennыy standart Uzbekistana. Rukovodyaщie ukazaniya po auditu sistem menedjmenta kachestva i/ili sistem ekologicheskogo menedjmenta. (ISO 19011:2002, ITD), Tashkent, –s. 31.
    
14. 
    ISO 14001:2004 Sistemы ekologicheskogo menedjmenta - Trebovaniya s rukovodstvom po ispolzovaniyu.
    
15. 
    ISO 14004:2004 Sistemы ekologicheskogo menedjmenta - Obщie rukovodyaщie ukazaniya po prinsipam, sistemam i sposobam podderjki.
    
16. 
    OHSAS 18001:2007 Sistemы menedjmenta professionalnogo zdorovya i bezopasnosti – Spetsifikatsiya.
    
17. 
    OHSAS 18002:2000 Sistema menedjmenta v oblasti professionalnoy bezopasnosti i oxranы truda – rukovodstvo po vnedreniyu OHSAS 18001
    
18. 
    Vladimirsev A.V., SHexanov YU.F. Prinsin postoyannogo uluchsheniya v proektax MS ISO semeystva 9000:2000// Metodы menedjmenta kachestva. - 2000. - № 10, S.4 – 8;
    
19. 
    VladimirsevA.V., Marsыnkovskiy O.A., SHexanov YU.F. Sistemы menedjmenta kachestva i protsessnыy podxod.// Metodы menedjmenta kachestva. - 2001. – № 2., S. 4 – 7;
    
20. 
    VladimirsevA.V., Marsыnkovskiy O.A., SHexanov YU.F. «Eщe raz o vnedrenii protsessnogo podxoda v sistemax menedjmenta kachestva»// Standartы i kachestvo. - 2002. - № 8.
    
21. 
    ISO GUIDE 72:2001. “Guidelines for the justification and development of management system standards”.«Rukovodyaщie polojeniya dlya obosnovaniya i razvitiya standartov sistemы menedjmenta»;
    
22. 
    AS/NZS 4581:1999. “Management system integration – guidance to business, government and community organizations”;
    
23. 
    HB 139-2003 - Guidance on integrating. the requirements of quality, environment, and health and safety management system standards. Rukovodstvo po integratsii. trebovaniya standartov po SMK, SEM, SMPBOT;
    
24. 
    FD X 50-189. AFNOR. Sistemы menedjmenta - rukovodyaщie ukazaniya po integratsii. 2003);
    
25. 
    AC X-50-200. AFNOR.«ISM. Xoroshaya praktika i dannыe, poluchennыe iz opыta». 2003);
    
26. 
    PAS 99:2006. “Specification of common management system requirements as a framework for integration” (Texnicheskie usloviya po obщim trebovaniyam k sistemam menedjmenta kak osnova dlya ix integratsii).
    
27. 
    ISO/TC 176 №544 - “ Guidance on the concept and use of the process approach for management systems ”.Rukovodstvo po konsepsii i ispolzovaniyu protsessnogo podxoda v SM.
    
28. 
    Rukovodstvo po risk-menedjmentu / D.A. Marsыnkovskiy, A.V. Vladimirsev, O.A. Marsыnkovskiy; Assotsiatsiya po sertifikatsii «Russkiy Registr» - Sankt-Peterburg: Beresta, 2007.
    
29. 
    Rukovodstvo k integratsii sistem menedjmenta / D.A. Marsыnkovskiy, A.V. Vladimirsev, O.A. Marsыnkovskiy. Assotsiatsiya po sertifikatsii «Russkiy Registr» - Sankt-Peterburg: Beresta, 2008.»
    
30. 
    Milanich I.V., Gafforova E.B., Merkushova N.I. Sistema upravleniya kak konkurentnoe preimuщestvo: monografiya. — Vladivostok: Izd-vo TGEU, 2011. — 216 s.
    
31. 
    http:\\www.gov.uz – O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining rasmiy sayti.
    
32. 
    http:\\www.lex.uz – O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi
    
33. 
    http:\\www.standart.uz – “O‘zstandart” agenligi
    
34. 
    http:\\www.smsiti.uz - Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish ilmiy tadqiqot instituti
    
35. 
    http:\\www.easc.org.by – Mejgosudarstvennыy Sovet po standartizatsii, metrologii i sertifikatsii Sodrujestva Nezavisimыx Gosudarstv.
    
36. 
    http:\\www.ziyonet.uz – Ta’lim portali
    
37. 
    http:\\www.window.edu.ru – Butun Rossiya ta’lim portali