Электр қурилмаларда қисқа туташувлар

Tayanch iboralar:

Generator, EYUK, transformator, magnit tizim, qarshilik, bazis shartlar, nominal qiymat

Nazorat savollari

1. 
   Uch fazali qisqa tutashuv toklarining necha xil hisoblash usullari mavjud?
   
2. 
   Elektr tarmoq va tizimlarda qisqa tutashuvlar qanday hisoblanadi?
   
3. 
   Elektr qurilmalarida qisqa tutashuvlar qanday hisoblanadi?
   

6-ma’ruza

Qisqa tutashuv toklarini nisbiy birliklarda hisoblash.

Reja:

1. 
   Bazis miqdorlarda parametrlarnig ifodalanishi.
   
2. 
   Bazis qarshiliklarni aniqlash usullari.
   
3. 
   Qisqa tutash qarshiligini aniqalash.
   

Bazis miqdorlar odatda quyidagi birliklarda ifodalanadi: kuchlanish – kilovattlarda, tok – kiloamperlarda, quvvat – megovolt – amperlarda, qarshilik-Om larda.

Bazis miqdorlar ma’lum bo’lganda nisbiy bazim kattaliklarga o’xshash quyidagi formulalardan aniqlanadi.

(6.1)

Nisbiy bazis qarshilikni quyidagicha yozish mumkin.

(6.2)

Kataloglar va zavodlarning informatsion materiallarga doim parametrlarning nisbiy kattaliklari beriladi, ya’ni ular mashina yoki apparatning bazis miqdori deb qabul qilingan nominal quvvatiga, nominal qarshiligiga, nominal kuchlanishiga nisbatan aniqlangan kattaliklar bo’ladi.

Ayrim hollarda nisbiy nominal miqdorlar protsentlarda ifodalanadi.

Ma’lumki

Nisbiy bazis qarshilikni agar bazis sharoitlar nominallardan farq qilsa, (6.1) va (6.2) ifodalardan kelib chiqqan quyidagi ma’lum nisbiy nominal qarshiliklardan aniqlash mumkin.

(6.3)

(6.2) va (6.3) dan

(6.4)

(6.3) va (6.4) ifodalardan foydalanib nisbiy birliklardagi qarshilikning ma’lum miqdoriga qarab qarshilik kattaligini Om lar hisobida aniqlash mumkin.

Parametrlarning nisbiy kattaliklaridan foydalanib hisoblashlarni elektrotexnika qonunlari asosida olib borish mumkin. Hisoblash formulalariga kiradigan xamma mikdorlarni xisoblashda ular albatta bir xil baza sharoitlarda aniklanishi kerak.

SHuni esda tutish kerakki liniya va faza kuchlanishlarining nisbiy kattaliklari son jihatidan o’zaro teng bo’lishi lozim, ya’ni

(6.5)

SHuning uchun Om qonuni nisbiy birliklarda, masalan ko’rinishga ega bo’ladi. Uch fazali tarmoq quvvatining formulasi esa yozilishi mumkin.

Hisoblash sxemasining turli elementlarining qarshiligi qanday aniqlanishini ko’rib chiqamiz.