Эритмалар. Эритмалар назарияси. Эритмаларнинг хоссалари. Электролит эритмалари

MAVZU: ERITMALAR va ULARNING HOSIL BO`LISHI TUG`RISIDAGI NAZARIYASI.

:

ERITMALAR NAZARIYASI

• Eritma – bu ikki va undan ko`p tarkibiy qismlarining o`zaro ta`sirlashuvi natijasida hosil bo`lgan, bir jinsli, termodinamik barqaror sistema. Tarkibiy qismlaridan biri erituvchi bo`lsa, qolgan(lar)i erigan modda deyiladi. Eritmalar suyuq, qattiq, gazsimon bo`ladi.

Uz agregat xolatini eritmaga utkazadigan modda erituvchi xisoblanadi. Xar kanday eritma erituvchi va eruvchi moddalardan iborat bo'ladi. Moddalar chegarasiz eriganida eritmada erigan moddaning foiz mikdori 0 % dan 100 % gacha bo'ladi.

Eritmaning yoki erituvchining ma'lum og'irlik mikdorida yoki ma'lum xajmda erigan modda mikdori eritmaning konsentrasiyasi deyiladi. Eritmaning konsentrasiyasini bir necha usulda ifodalash mumkin.

• Eritmaning yoki erituvchining ma'lum og'irlik mikdorida yoki ma'lum xajmda erigan modda mikdori eritmaning konsentrasiyasi deyiladi. Eritmaning konsentrasiyasini bir necha usulda ifodalash mumkin.
• Erigan modda mikdori eritmaning umumiy mikdoriga nisbatan foiz xisobida ifodalanadi. Eritma konsentrasiyasini foiz bilan ifodalash uchun 100 gr eritmada bo'lgan eruvchi modda mikdori xisoblanadi.
• C%=a*100/a+b
• bu yerda C% - eritmaning og'irlik foizi, a-erigan modda og'irligi, v-erituvchining og'irligi

Moddaning biror erituvchida eriy olish xususiyati shu moddaning eruvchanligi deyiladi. Moddalarning eruvchanligi eruvchi moddaning va erituvchining tabiatiga, xamda temperatura va bosimga bog'liq. Ayni moddaning ma'lum temperaturada 100 gr erituvchida erib tuyingan eritma xosil qiladigan og'irlik mikdori uning eruvchanlik koeffisiyenti (yoki eruvchanligi) deyiladi

• Moddaning biror erituvchida eriy olish xususiyati shu moddaning eruvchanligi deyiladi. Moddalarning eruvchanligi eruvchi moddaning va erituvchining tabiatiga, xamda temperatura va bosimga bog'liq. Ayni moddaning ma'lum temperaturada 100 gr erituvchida erib tuyingan eritma xosil qiladigan og'irlik mikdori uning eruvchanlik koeffisiyenti (yoki eruvchanligi) deyiladi

Biologik suyqliklar – eritmalar sifatida

• Odam organizmidagi suyuqliklar – bu anorganik va organik moddalarning suvdagi eritmasidir. Organizmdagi asosiy erituvchi – bu suv. U organizm vaznining tahminan 70 % ni tashkil qiladi. Qon, limfa, siydik, oshqozon shirasi, orqa miya suyuqligi va boshqa eritma hisoblanadi.

Eruvchanlik va eruvchanlikka ta’sir etuvchi omillar

• Moddalarning suvdagi eruvchanligi 100 gramm suvga nisbatan hisoblanadi. Eruvchanlik - moddalar tabiatiga, haroratga, gazlar uchun bosimga, begona moddalar mavjudligiga bog`liq bo`ladi. Bu bog`liqliklarni gazlarni suvdagi eruvchanligi misolida ko`rib chiqamiz.

Ba'zi moddalarning 100 gr suvda 20° S dagi eruvchanligi

• Ba'zi moddalarning 100 gr suvda 20° S dagi eruvchanligi
• Modda Eruvchanligi
• C6H12O6 200 gr
• NaCL 35 gr
• H3BO3 5 gr
• CaCO3 0.0013 gr
• AgJ 0.00000013 gr
•  
• Nazariy jixatdan olganda mutlaqo erimaydigan moddalar bo'lmaydi. Xatto oltin va kumush xam juda oz darajada bulsa xam suvda eriydi.

Genri qonuni

m = k.p

m- ma'lum xajmdagi suyuqlikda erigan gazning og'irligi

p- gaz bosimi

k- proporsionallik koeffisiyenti

Genri-Dalton qonuni

i = Ki  Pi

I - absorbtsiya koeffitsienti

Pi– gazning parsial bosimi

Ki – gazning tabiatiga bog’liq doimiy

Eruvchanlikni begona moddalar mavjudligiga bog’liqligi. Sechenov qonuni

Sechenov qonuni: Erigan moddalarning mavjudligi gazlarning suvdagi eruvchanligini kamaytiradi:

N

lg --------- = kC

N0