Fan: Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi

Shaxsiy gigiyena tushunchasi

• Shaxsiy gigiyena tushunchasi doirasi juda keng. Masalan, badanni toza tutish, ishlaganda, ovqatlanganda shaxsiy gigiyenaga rioya qilish, o'zi yashaydigan joyni ozoda tutish va boshqalar. Shaxsiy gigiyena qoidalarini bajarish faqat individual emas, balki ijtimoiy ahamiyatga ham molik bo'ladi. Agar bir odam shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qilmasa, u.o'z oilasida va ishlaydigan jamoada yuqumli kasalliklarning tarqalishiga sababchi bo'lishi mumkin.

3-Ishlab chiqarish bino va inshoatlarga sanitariya talablari

• Ish jarayonlarining va atrof-muhitning ishchilar organizmiga ta’sirini o’rga-nadigan fan mexnat gigiena-si deyiladi. Mehnat gigienasini qo’llash natijasida qulay ish sharoitlarini yara-ga oladigan, mehnat uiumdorligini oshira oladigai, kas­biy kasalliklarni kamaytira oladigai yoki butuilay yo’q qilaoladigan sanitariya-gigaena va davolash profilaktik tadbirlari ishlab chiqiladi.
• Ma’lumki, ish jarayonida kishi organizmiga tashqi mu hit salbiy ta’sir qilishi, ayni paytda ayrim a’zolar char-chashi ham mumkin. Organizmning charchashi ikki xil bo’ladi:
• - tez charchash, bu ishga ko’nikma hosil qilinmaganda yoki ogir jismoniy ish bajarishdan kelib chiqadi. Bunday char-chash ish tugagandan so’ng tezda o’tib ketadi;
• - sekin-asta rivojlanib boruvchi charchash, mehnat qobi-liyatining asta-sekin pasayishiga olib keladi. Bu xil char­chash uzoq vaqt va hamisha bir xil (monoton) ishlarni bajarish natijasida yuzaga kelib, kishi organizmiga putur etkazadi.

4-Zararli omillar ularning inson organizmiga ta’siri

• Qishloq xo'jaligi ishlab chiqarish jarayonlari ikki xil bo'lib, ular qo'zg'-aluvchan va qo'zg'almas jarayonlardir. Masalan, o'g'it sepish, yer haydash, ekishdan oldin yerga ishlov berish, don ekish, qator oralariga ishlov berish, hosilni yig'ib olish, uni transport vositalariga yuklash kabi barcha texnologik ishlar qo'zg'aluvchan (harakatdagi) jarayonlarga kiradi.
• Donlarni tozalash, ko'sak chuvish, chorva mollariga ozuqa tayyorlash, sut sog'ish, qo'ylarning junini qirqish ishlari qo'zg'almas, mashinalarda bajariladigan ishlar jumlasiga kiradi. Kishi shu muhitda sanitariya va gigiyena qoidalariga amal qilgan holda mehnat qiladi. Bunday mehnat sharoitining inson organizmiga ta'sirini «Mehnat gigiyenasi» fani o'rganadi va u quyidagilarni amalga oshiradi:
• — korxonalarda, ishlab chiqarish binolarida havo muhitini tekshirish, kimyoviy moddalar (gaz, bug', aerozol va shunga

o'xshash moddalar)ning, shuningdek, changning qay darajada mavjudligini, ularning tarkibi ya miqdorini aniqlash, texnik suvni tekshirish;

• o'xshash moddalar)ning, shuningdek, changning qay darajada mavjudligini, ularning tarkibi ya miqdorini aniqlash, texnik suvni tekshirish;
• ishlab chiqarishdagi meteorologik omillarni (harorat, namlik va havoning harakat tezligini) aniqlash;
• mahalliy va umumiy titrash (vibratsiya)ni aniqlash;
• ishlab chiqarishdagi shovqin darajasini aniqlash;
• nurlanganlikni tekshirish;
• ish joyining qay darajada yoritilganligini aniqlash;
• havo almashuvini tekshirish (ventilyatsiya);
• mehnat fiziologiyasi bo'yicha tekshirish (yurak-qon-tomir tizimining holati, nafas olish funksiyasi, muskul kuchi va asab tizimini eng oddiy usullar bilan tekshirib baho berish).

Yangi mavzuni mustahkamlash:

• Krassvord yechish.

Uyga vazifa:

• Yangi mavzuni o’qib mustahkamlash va mavzuga oid test savollari tuzib kelish

Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati

• L.Qudratov T.G’aniyev “Mehnatni muhofazasi” Toshkent 2002 yil 94-109 betlar
• H.E.G’oyipov “Mehnat muhofazasi” Toshkent 2003 yil 37-47 betlar

E’tiborlaringiz

uchun rahmat !