Fan nomi: Avtomobel transportida axborot texnologiyalari. Fan o’qituvchisi: Umunov Dilshod

TOSHKENT DAVLAT TRANSPORT UNIVERSITETI TANSPORT TIZIMLARI BOSHQARUVI FAKULTETI INTELEKTUAL MUHANDESLIK TIZIMLARI YO’NALISHI IMTA-2 GURUH TALABASI ERGASHEV OG’ABEK BOBOMURADOVICH

Fan nomi: Avtomobel transportida axborot texnologiyalari.

Fan o’qituvchisi: Umunov Dilshod

Radioaloqa

• Radioaloqa — ikki yoki bir necha punktlar yoki harakatlanayotgan obʼyektlar (kosmik kema, samolyot, kema va boshqalar) orasida radioshulshinlar vositasida amalga oshiriladigan aloqa. Radioaloqa uchun barcha diapazondagi radiotoʻlqinlar qoʻllaniladi. Radiochastotalardan foydalanish va R. qoidalari xalqaro konvensiya (1908-yil 1 iyulda kuchga kirgan) bilan belgilangan.
• Vazifasi va taʼsir chegarasiga qarab, R. xalqaro hamda ichki Radioaloqa liniyasiga boʻlynadi. Ichki Radioaloqa liniyasi magistral (respublika markazi bilan viloyatlar markazlari orasida va boshqalar) va zonali (viloyat va tumanlar ichidagi) aloqa xillariga boʻlinadi. R. liniyalari mamlakatning Yagona avtomatlashtirilgan aloqa tizimiga kiritiladi. R. xizmati vazifasi, taʼsir uzoqligi, strukturasi va boshqa bilan farq qiladi. Xususan, yerda oʻrnatiladigan va kosmik R. (kosmik R.ga bir yoki bir necha sunʼiy yoʻldoshlar yoxud boshka kosmik obʼyektlardan foydalaniladigan R.lar kiradi), belgilangan (maʼlum punktlar orasida) va harakatdagi (harakatdagi va statsionar radiostansiyalar yoki harakatdagi radiostyalar orasida); radioeshittirish va televideniyega boʻlinadi.
• Radioaloqa va maxsus xizmatlar uchun baʼzi vazirlik va tashkilotlar (Mas, fuqaro aviatsiyasi, temir yoʻl, dengiz va daryo transporti, oʻt oʻchirish, militsiya, tib. xizmat), shuningdek, sanoat, qishloq xoʻjaligi korxonalari va boshqalarda ichki R. xizmatidan foydalaniladi.[1]

Bugungi kunda uyali telefon aloqasi haqida hamma biladi, biroq uning «kasbdoshi» – ikki tomonlamali radio aloqalari haqida ko’pchilik bilmaydi. «Uoki — Toki» yoki «Ratsiya» sifatida ko’proq mashhur bo’lgan ikki tomonlamali aloqa radiostantsiyalari turli davlat, ishlab – chiqarish va tijorat tizimlari uchun juda qulay aloqa vositasi hisoblanadi. Shunday qilib, ikki tomonlamali radio aloqasi uyali yoki oddiy telefon aloqasi, peyjing kabi boshqa aloqa texnologiyalaridan farqi nimada?

• Bugungi kunda uyali telefon aloqasi haqida hamma biladi, biroq uning «kasbdoshi» – ikki tomonlamali radio aloqalari haqida ko’pchilik bilmaydi. «Uoki — Toki» yoki «Ratsiya» sifatida ko’proq mashhur bo’lgan ikki tomonlamali aloqa radiostantsiyalari turli davlat, ishlab – chiqarish va tijorat tizimlari uchun juda qulay aloqa vositasi hisoblanadi. Shunday qilib, ikki tomonlamali radio aloqasi uyali yoki oddiy telefon aloqasi, peyjing kabi boshqa aloqa texnologiyalaridan farqi nimada?
• Uyali va qayd etilgan telefonlar foydalanuvchilarga bevosita abonent bilan abonentning boglanishini ta`minlaydi. Oddiy peyjer esa ma`lumki, bir tomonlama aloqani taklif etadi. Ikki tomonlama radioaloqa esa bir aloqa seansi davomida ko’plab abonentlar bilan operativ aloqani ta`minlashi mumkin. Uyali telefon bir vaqtning o’zida bir necha abonentlar bilan aloqa qilish uchun mo’ljallanmagan (Konferents – aloqa xizmati uyalidek operativ emas, shuningdek, juda qimmat). Peyjing, hatto ikki tomonlamaliligi ham, abonentlar uchun to’laqonli ravishda ikki tomonlama aloqani ta`minlay olmaydi. Ikki tomonlama harakatdagi radioaloqa (DPR) ayniqsa, quyidagi masalalarni hal etishda juda ham zarurdir :