Fanidan mavzular majmuasi

Ko„zning funksiyasi. Koo’zni optik kameraga oo’xshatish mumkin. Uning too’r pardasi yorugo’likka sezgir ekran, koo’z gavhari va shox parda yoruglikni sindi- ruvchi muhit hisoblanadi. Kamalak parda orqasida joylashgan kipriksimon muskullar koo’z gavhari qavariqligini oo’zgartirib, yorugo’lik nurlarini koo’proq yoki kamroq sinishini ta‘minlaydi. Koo’z gavhari oo’z egikligini oo’zgartirib, predmetdan tushadigan nurlarning too’r pardada fokuslash jarayoni akkomodatsiya deyiladi. Akkomodatsiya tufayli buyumlar uzoq yoki yaqin turishiga qaramasdan, aniq koo’rinadi. Biz narsalarga har ikkala koo’zimiz bilan qaraymiz. Lekin narsa bitta boo’lib koo’rinadi. Narsaning tasviri ikkala koo’zning bir xil joyiga, ya‘ni sariq dogo’ga tushganida bitta boo’lib koo’rinishi slereoskopik ko'rish deyiladi.

Ko'zning ikki nuqtani ular orasidagi eng kam masofada ajrata olish xususiyati ko'rish o'tkirligi, ya‘ni ko'rish kuchi deyiladi.

Koo’rishning buzilishi. Ko'rishning buzilishi koo’pincha tugo’ma uzoqni yoki yaqinni ko'rishdan iborat. Uzoqni aniq ko'radigan odam yaqinga qaraganida buyum tasviri sariq dog'dan keyinroqda hosil bo'ladi (83-rasm). Shuning uchun u yaqindagi buyumlarni aniq ko'rolmaydi. Yaqinni koo’radigan odam uzoqqa qaraganida buyumning tasviri sariq dogo’dan oldinda hosil boo’lganidan uzoqni aniq koo’rolmaydi. Tug'ma yaqinni koo’rish koo’z kosasining choo’ziq bolishi, tug'ma uzoqni ko'rish esa koo’z kosasining qisqa boo’lishi bilan bogo’liq. Koo’rish buzilganida shifokor maxsus koo’zoynak taqishni tavsiya qiladi.

Ko„z kasalliklari. Koo’zning kamalak pardasidagi melanin pigmenti koo’z rangini belgilaydi. Pigment boo’lmaganida yorugo’lik faqat qorachiq orqali emas, balki kamalak parda orqali ham koo’z soqqasiga oo’tadi. Pigmentning boo’lmasligi natijasida koo’zning koo’rish qobiliyati ancha pasayadi va albinizm kasalligi rivojlanadi..


Eshitishning ahamiyati. Odam atrof-muhitdan tovush to'lqinlarini eshitish organlari orqali qabul qiladi. Eshitish orqali odam nutq o'rganadi va o'zaro muloqot qiladi. Eshitish analizatori ham ko'rish singari periferik, o'tkazuvchi va markaziy qismlardan iborat. Periferik qismga quloq, o'tkazuvchi qismga eshitish nervlari, markaziy qismga bosh miya yarimsharlari eshitish zonasi kiradi (84-rasm).
Quloqning tuzilishi. Odam va boshqa sutemizuvchilar qulog'i tashqi, o'rta va ichki bo'limga ajratiladi (85-rasm). Tashqi quloq quloq suprasi va tashqi eshitishyoo’lidan iborat Quloq suprasi tovush too’l- qinlarini kuchaytiradi va eshitish yoo’liga yoo’naltiradi. Tashqi quloq nog’ora parda bilan tugaydi. Nogo’ora parda eshitish yoo’liga ko'ndalang yoo’nalishda tarang tor- tilgan pardadan iborat.