Fanidan mustaqil ish

• O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rtamaxsus ta’lim Vazirligi
• Farg’ona Politexnika Instituti
• “Mashinasozlik texnologiyasi va jihozlari” yo’nalishi
• “MST va A” kafedrasi
• “«MASHINASOZLIK TEXNOLOGIYASI (maxsus kurs)»fanidan MUSTAQIL ISH
• Bajardi: M 5-21 MST va J guruh magistranti
• AbdurahmonovA. Qabul qildi: PHD Yusupov.S
• Farg’ona_2022

TASHQI SILINDRIK YUZALARGA ISHLOV BERISH

Reja:

1.Tashqi silindrik yuzalarga tokarlik ishlov berish usullari, kesuvchi asboblari va dastgohlari.

2.Tashqi silindrik yuzalarga jilvirlab ishlov berish usullari, kesuvchi asboblari va dastgohlari.

3.Tashqi silindrik yuzalarga pritirkalab va superfinishlab ishlov berish usullari.

Tashqi silindrik yuzalarga ega bо‘lgan detallarni uchta sinfga bо‘lish mumkin: vallar, vtulkalar va disklar.
Vallar sinfiga– vallar, valiklar, о‘qlar, barmoqlar kiradi. Vtulkalar sinfiga– vtulkalar, vkladishlar, gilpzalar kiradi. Disklar sinfiga–disklar, shkivlar, maxoviklar, halqalar, flanetslar kiradi.
Tashqi silindrik yuzalarga tokarlik–vintqirqarlar, tokarlik– revolpver, kо‘pkeskichli, tokarlik–karusel, birshpindelli va kо‘pshpindelli tokarlik yarim avtomatlarda va avtomatlarda ishlov beriladi.
Tashqi silindrik yuzalarga ishlov berishda detallar markazlarda о‘rnatiladi va patronda yoki planshaybada mahkamlanadi. Uzun detallarga ishlov berishda lyunetlar qо‘llaniladi.
Tashqi silindrik yuzalar tokarlik yо‘niladi, jirvirlanadi, pritirkalanadi, polirovkalanadi, superfinishlanadi va nakatkalanadi. Tokarlik yо‘nish qora va toza operatsiyalarga bо‘linadi. Qora yо‘nishda kesish chuqurligi va surilishi qiymatlari katta bо‘ladi.
Pog‘onali vallarni yо‘nish uchta sxema bо‘yicha amalga oshiradi. (1-rasm)
1-rasm. Pog‘onali valni yо‘nish sxemalari.
2-rasm 1K62 Tokarlik. Vint qirqish dastgohi
2- rasm. 1K62 modelli tokarlik-vintqirqish dastgohining umumiy kо‘rinishi va asosiy qismlari. 1-almashtiriluvchi shesternyalar gitarasi; 2-oldingi babka, tezliklar qutisi bilan; 3 va 6 -shpindelp aylanishlar sonini о‘zgartirish dastalari; 4-qadamni oshirish zvenosining dastasi; 5-trenzelp dastasi; 7-supportni bо‘ylama yо‘nalishida qо‘l-da surish maxovigi; 8-polzun, fartuk reykali shesternyasini ulash va ajratish tugmachasi bilan; 9- supportni kо‘ndalang yо‘nalishda qо‘lda surish dastasi; 10-support, keskich tutqichi bilan; 11-boshqarish knopkalari; 12-yuqoriga supportni qо‘l bilan surish dastasi; 13-supportni tez surish knopkasi; 14-supportni surish mexanizmini ulash dastasi;15-ketingi babka; 16-elektr jihozlari joylashgan shkaf; 17-supportni tez surish yuritmasi; 18 va 22-shpindelni tо‘xtatish reversining dastasi; 19-asosiy gaykani ulash dastasi; 20-fartuk,supportni harakatga keltirish mexanizmlari bilan; 21-stanina, tumbalari bilan; 23-surishlar qutisi; 24-surish qiymatini о‘zgartirish dastasi; 25-ishlar turi dastasi.
.2. Tashqi silindrik yuzalarga jilvirlab ishlov berish usullari, kesuvchi asboblari va dastgohlari
Yuzalarga toza ishlov berish uchun jilvirlash usuli ham keng qо‘laniladi. Tashqi silindrik yuzalar qora, toza va yupqa jilvirlanadi. Yuqori aniqlikda tayyorlangan zagotovkada tig‘li kesuvchi asbobsiz fa-qat jilvirlab kerakli о‘lcham va g‘adir–budurlikka erishish mumkin. Jilvirlashda jilvir toshi 40 m/sek tezlikda aylanadi. Jilvirlash doiraviy va markazsiz jilvirlash dastgohlarida bajariladi. Doiraviy jilvirlash bо‘ylama va kо‘ndalang surilish bilan amalga oshiriladi.
3.Tashqi silindrik yuzalarga pritirkalab va superfinishlab ishlov berish usullari
Pritirlash (yoki dovodkalash) shundan iboratki, bunda pritir va mayda donali erkin abraziv yordamida suyuq moy muhitida zagotovkaning ishlov beriladigan yuzasidan metall zarrachalari qirib olinadi.
Pritirlar quyidagi materiallardan: kul rang chо‘yan, rangdor metall va ularning qotishmalari, plastik massalar va boshqa materiallardan tayyorlanadi.
Pritirlash uchun ishlatiladigan abraziv materiallar: tabiiy korund, elektrokorund, donadorligi 5-16 bо‘lgan kremniy karbid, GOI pastasi (76% xrom oksid, 22% stearin, 2% kerosin), olmos kukuni, bor karbidi kukuni. Pritirlash va dovodkalash uchun abraziv donalari о‘lchamini tanlash detallarning ishlov beriladigan yuzalarining g‘adir-budurligi va aniqligiga nisbatan qо‘yiladigan talablarga bog‘liq bо‘ladi. Pritirlash yо‘li bilan silindrik, yassi va boshqa yuzalariga ishlov beriladi
3-rasm. Ikkita disk yordamida kalta silindrik detallarni pritirkalash:
a-о‘zaro joylashuv sxemasi; v-ishlov berilayotgan detallarni joylashish sxemasi.
Superfinishlashning mohiyati shundan iboratki, bunda abraziv brusoklar aylanyotgan zagotovka yuzasi yoki kallak bо‘ylab, minutiga 5–15 m tezlik bilan ilgarilanma-qaytar harakatda, shu bilan birga, chastotasi minutiga 200 dan 2000 qо‘sh yurish va amplitudasi 1–6 mm bо‘lgan tebranma harakatda bо‘ladi; brusoklarning siljish tezligi 0,1-1,1 m/min bо‘ladi.