Fanni o‘qitish va maqsadlari. O‘lchash, Baholash Reja



Download 0,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/7
Sana08.02.2022
Hajmi0,79 Mb.
#435829
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
1-mavzu.Fanni o‘qitish va maqsadlari

r
radius-vektor orqali va oradan 
t

vaqt o‘tgandan so‘ng, 
ya’ni 
t
t


da nuqtaning fazodagi o‘rni 
r
r


radius-vektor orqali ifodalansin 
(2.1- rasm.) Demak, radius-vektor 
t

vaqt ichida 
r

ga o‘zgargan, moddiy nuqta 
esa 
s

masofaga siljigan bo‘lsin. Radius-vektorning vaqt bo‘yicha o‘zgarishini 
ko‘rib chiqaylik. 
t
r


/
nisbatning miqdori va fazodagi yo‘nalishi 
t

ning 
qiymatiga bog‘likdir. Agar 
t

vaqt oralig‘ini uzluksiz kamaytirib borsak aniq 
kattalikka intiladi va bu kattalik moddiy nuqtaning 
t
vaqtdagi harakat tezligidan 
iborat bo‘ladi.
Yuqorida ta’kidlab o‘tilganlarni matematik usulda quyidagicha yozish mumkin: 






t
r
t
0
lim
(2.1) 
(1.1) ifodadan tezlik vektorining yo‘nalishi vektorning 
r

yo‘nalishi bilan mos 
kelishi ko‘rinib turibdi. Agar 
t

ni uzluksiz kamaytirib borilsa, 
r

ning yo‘nalishi 
pirovardida shu vektor boshlanish nuqtasidagi trayektoriyaga o‘tkazilgan urinma 
bilan mos tushadi, 
r

ning son qiymati esa 
S

ga teng bo‘lib qoladi (2.1 – rasm). 
Demak, biror trayektoriya bo‘yicha harakatlanayotgan jismning istalgan nuqtadagi 
tezlik vektori trayektoriyaning shu nuqtasiga o‘tkazilgan urinma bo‘yicha 
yo‘nalgan bo‘lar ekan. 
Matematika kursidan ma’lumki, (2.1) formula asosida tezlik vektorini radius-
vektoridan vaqt bo‘yicha olingan birinchi tartibli hosila ko‘rinishida yozish 
mumkin, ya’ni 
dt
dr



(2.2) 
2.1- rasm 
2.1 – rasmdan ko‘rinadiki, berilgan t uchun, 
t

uzluksiz kamayib borsa, 
r

ning 
moduli 
S

ga intiladi va (2.1) formulaga asosan tezlik vektorining modulini 
quyidagicha yozish mumkin: 
dt
ds
t
s
t







0
lim


(2.3) 
Tezlanish. Moddiy nuqtaning harakat tezligi vaqt o‘tib borishi bilan ham son 
qiymati bo‘yicha, ham yo‘nalishi bo‘yicha, o‘zgarib turishi mumkin, Bu 
r


r
r




r

S

Х
Z
У
0
r


r
r




r

S

Х
Z
У
0


o‘zgarishni xarakterlovchi kattalik tezlanishni ifodalaydi. Biror t vaqtda nuqta 
harakatining tezligi 


va 
t
t


da 






ga teng bo‘lsin. Yuqorida ko‘rib 
o‘tganimizdek, o‘rtacha tezlanishni aniqlovchi nisbatning qiymati 
t

uzluksiz 
kamayib borganda aniq kattalikka intilib, tezlanishning berilgan vaqtdagi qiymatini 
ifodalaydi, ya’ni 
dt
d
t
a
t










0
lim
(2.4) 
(2.4) formuladagi o‘rniga uning (2.2) munosabatdagi ifodasini keltirib qo‘ysak, 
2
2

Download 0,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish