Farg’ona davlat universiteti Mevachilik va sabzavotchilik fakulteti Sabzavotchilik po,ka, yo’nalishi 20-83 guruh talabasi Olimjonov Fazliddinning Botanika fanidan mustaqil ishi

Farg’ona davlat universiteti Mevachilik va sabzavotchilik fakulteti Sabzavotchilik po,ka, yo’nalishi 20-83 guruh talabasi Olimjonov Fazliddinning Botanika fanidan mustaqil ishi

Mavzu:Fitonsidlar va fitoaleksinlar

Reja:

1-Fitonsid va uning tarifi

2-Fitoaleksin va unung tarifi

3-Fitonsidning kashf etilishi

4-Mikroelementlarning axamiyati

Reja: 1-Fitonsid va uning tarifi

• FITONSIDLAR. O’simliklar tarkibidan ajraladigan va bakterisidlik xususiyatiga ega bo’lgan moddalarga fitonsidlar deyiladi. Bu moddalarni ilk bor o’rgangan B.P.Tokin ularga fitonsid (phyton - o’simlik, coedere - o’ldirish) deb nom bergan. Fitosidlar o’simlik hayotida katta ahamiyatga ega, o’simliklarni zararkunanda mikroorganizmlardan, hasharotlardan, zamburug’lardan va sodda hayvonlardan saqlaydi. Bu moddalar kimyoviy jihatidan xilma-xil tarkibga ega.

Continue:

• Ammo shunga qaramay hamma o’simliklar uchun umumiy xarakterga ega bo’lgan tabiiy immunitet hosil qiluvchi omil. O’simliklar turlari, yashash sharoitlari, o’sish va rivojlanish fazalari, fasllar asosida turli xil xususiyatga ega. Ayniqsa fitonsidlar sarimsoq, piyoz, evkalipt, qarag’ay, archa yong’oq daraxtlari tarkibida ko’proq mavjud. Ayrim daraxtlarning bargidan fitonsidlik xususiyatiga ega bo’lgan gazsimon moddalar ajralib chiqadi. Bunga geksanal aldegidini ko’rsatish mumkin. 1944 yilda sarimsoq piyozdan allisin antibiotik moddasi olingan. U rangsiz suyuqlik bo’lib, suvda yomon organik eritmalarda yaxshi eriydi.

Fitonsid formulsi

• Allisinning strukturaviy formulasi :
• C 3 H 3 - S - S - C 3 H 5
• ||
• O

Reja: 2-Fitoaleksin va unung tarifi

• FITOALEKSINLAR. O’simliklar immunitetida muhim ahamiyatga ega. Kichik molekulali o’simliklarda kasallik qo’zg’atuvchi patogen mikroorganizmlarning faoliyatini to’xtatuvchi murakkab organik birikmalar. Bu moddalar ayrim xususiyatlari bilan fitonsidlardan farq qiladi. Ular faqat patogen mikroorganizmlar zararlagan yuqori o’simliklar to’qimasida hosil bo’ladi. Ya’ni fitoaleksinlarning hosil bo’lishini tezlashtiradigan modda parazitning sporasi yoki misellasi tomonidan ajratiladi. Fitoaleksinlar kimyoviy jihatdan izoflavonoidlar, seskviterpenlar, polipeptidlar hosillalari hisoblanadi va hozirgacha 20 ga yaqini o’rganilgan.

Reja: 3-Fitonsidning kashf etilishi

• Asrimizning 20-yillarida B.P.Tokin tomonidan kashf etilgan fitonsidlar - antibiotik moddalar (xinonlar, fenolli glikozidlar, spirtli glikozidlar va boshqalar) patogen mikroorganizmlar rivojlanishini to’xtatadi yoki ularni nobud etadi. Piyoz, chesnok kabilarning yorilishi yoki kesilishi natijasida ajralib chiqqan uchuvchi fitonsidlar ta’siridan patogenlar zararlanadi.

Reja: 4-Mikroelementlarning axamiyati

• O’simliklar tanasida asosiy ozuqa elementlaridan tashqari juda ko’p mikroelementlar deb ataluvchi kimyoviy elementlar ham uchraydi. Bu elementla to’qimalarda oz bo’lsa ham yuqori biologik
• faollikka ega. Ularning har biri ma’lum fiziologik funksiyalarni bajaradi. Shuning uchun biror mikroelementni boshqasi bilan almashtirib bo’lmaydi. O’simlikda ularning miqdori 0,001-0,00001% gacha bo’lishi mumkin. Ular tuproqda,suvda, tog’ jinslarida va barcha tirik organizmlarda mavjud.

Talaba: F.Olimjonov O’qituvchi: J.Qodirov

E’tiboringiz uchun raxmat