Fazaviz fazo tushunchasi

Nernst va gibbs gelmgols tenglamalari Nernst tenglamasi. Elektrod potentsialining metall tabiatiga, eritmadagi ionlar kontsentratsiyasi (aktivligi)ga va haroratga miqdoriy bog’liqligi nemis fizik olimi V.Nernst (1864-1941) tomonidan yaratilgan tenglama orqali ifodalanadi.Nernst tenglamasi kimyoviy reaktsiya izoterma tenglamasi asosida chiqariladi: ya’ni termodinamikaning ikkinchi qonuni xulosalaridan biridir. Elektrod reaktsiyalarini ko’rsak: Mz++Ze-→M 1 mol metall ionining metaldan eritmaga o’tishi yoki eritmadan metallga o’tishidagi elektr ishi Nel=ZFM, bu erda Z – ionning zaryad soni; M – elektrod potentsiali, V; F – Faradey soni, Kl/mol.Termodinamikaning ikkinchi qonuniga muofiq maksimal ish Rel=G va kimyoviy reaktsiyaning izoterma tenglamasiga muofiq ; bu erda G – reaktsiyaning Gibbs energiyasi; a(M) – metallning qattiq holatdagi aktivligi; a(MZ+) – eritmadagi shu metall ionining aktivligi.Tenglama qiymatlarini o’rniga qo’ysak Ushbu tenglama kelib chiqadi: ZFM=; bu erdan
GIBBS VA GELMGOLS ENERGIYALARI Izolirlangan sistemada jarayonning yo’nalishi va muvozanatning qaror topishi shartini entropiya qiymatlarining o’zgarishi ifodalaydi. Izolirlanmagan sistemada turg’un temperaturada boradigan jarayonlarda bu vazifani Gibbs energiyasi (funksiyasi) va Gelmgols energiyasi (funksiyasi) bajaradi (1960 y.). Bu ikkala funktsiya – 1960 yilgacha izotermik potentsiallar deb, Gelmgols energiyasi izoxorik potentsial yoki erkin energiya, Gibbs energiyasi – izobarik potentsial yoki termodinamik potentsial deb, yuritilar edi. Hozir ham «Izotermik potentsial» atamasi ishlatilib turiladi. Gelmgols va Gibbs energiyalari holat funksiyasi, ya‘ni to’liq funksiya bo’lganligidan Gelmgols funksiyasi, Gibbs funksiyasi deb ham ataladi.Ko’p jarayonlar izotermik – izoxorik ravishda – turg’un temperatura va turg’un hajmda (T = const, V = const) yoki izotermik – izobarik ravishda – turg’un temperatura va turg’un bosimda (T = const, P = const) boradi. Shunga ko’ra, izotermik – izoxorik jarayonlarda Gelmgols funksiyasi, izotermik – izobarik jarayonlarda Gibbs funksiyasi qo’llaniladi. Gelmgol energiyasi yoki funksiyasi ortadi, G1 ba‘zan Ф harfi bilan belgilanadi.Izotermik – izoxorik jarayonlarda uning yo’nalishini va muvozanat shartini Gelmgols energiyasini qiymati, izotermik-izobarik jarayonlarda Gibbs energiyasi qiymatiing o’zgarishi ifodalaydi.Izotermik – izoxorik jarayonda bajarilgan ish Gelmgols funksiyasining kamayishiga teng yoki undan kichik bo’ladi.Agar jarayon qaytar bo’lsa, maksimal ish – Amax bajariladi va u Gelmgols funksiyasining kamayishiga teng bo’ladi.