Fizokratlar maktabi

FIZOKRATLAR MAKTABI

• Adam Smit (1723-1790 y.) – klassik iqtisodiy maktabning atoqli namoyandasi
• A.Smitning ijtimoiy–iqtisodiy nazariyalari
• D.Rikardoning iqtisodiy ta’limoti

Reja:
Adam Smit (1723-1790 y.)
asosiy asari
“Odamlar boyligining tabiati va sabablari to’g‘risida tadqiqot” (1776y.)
Mazkur asar beshta kitobdan iborat:
mehnatni takomillashtirish va uni turli sinflar o’rtasida taqsimlash sabablari to’g‘risida.
Kapital va uning funksional shakllari to’g‘risida.
Kapitalizmning rivojlanish shart-sharoitlari to’g‘risida.
Merkantilizm va fiziokratlar ta’limotiga bo’lgan munosabatlari to’g‘risida.
Davlat moliyasi to’g‘risida.
A.Smitning ijtimoiy–iqtisodiy nazariyalari
“Mehnat taqsimoti va ayirboshlash” nazariyasi

• Mehnat taqsimotining ishlab chiqarishni rivojlantirishdagi ahamiyati.
• Ishlab chiqarish va iste’mol hajmini ikkita muhim omilga bog‘liq:
• unumli mehnat bilan band bo‘lgan aholi soniga;
• mehnat unumdorligi darajasiga.
• Mehnat taqsimotini :
• mehnat unumdorligini oshiradi;
• mahsulot sifatini yaxshilaydi;
• material sig‘imini pasaytiradi, fondlar qaytimini ko‘paytiradi.
• Ayirboshlashga bo‘lgan moyillikni inson ruhiyatining asosiy xususiyatlaridan biri deb hisobladi.

• Pul uzoq evolyutsion jarayon natijasida tovarlar dunyosidan stixiyali tarzda ajralib chiqqanini ko‘rsatib berdi.
• Pul ayirboshlash jarayonida muhim rol o‘ynashini asoslab berdi va uningcha “Pul–bu muomalaning buyuk g‘ildiragi”.
• Pulning ayirboshlash funksiyasi alohida ajratib ko‘rsatiladi, boshqa funksiyalarga unchalik e’tibor bermadi.
• Oltin va kumush tangalarni qog‘oz pullar bilan almashtirshning maqsadga muvofiqligini, ularni banklar cheklangan miqdorda chiqa-rishi kerakligini ko‘rsatib berdi.
• Kreditga kapitalni faollashtirish sifatida qaraldi, lekin uning ishlab chiqarish jarayoniga nisbatan qaramlik rolini qayd etdi.