Фойдаланиш ҳисобланади

1-жадвал. Меваларнинг боғда ўз сифатини сақлаб туриш салоҳиятини белгилаб берадиган кўрсаткичлар

Номи	Қиймати
Эндоген этиленининг миқдори	0,1–0,5 ppm
Узилганда йод-крахмал пробаси индекси (5–8 балл)	2,5–4
Узилгандаги қаттиқлик (кг, d=12 мм)	6,5%–10,0 кг/см2
Қуруқ моддалар миқдори	>12%
Минерал таркиб миқдори (хом массанинг мг/100 г)	Ca2++>5;P>9;Mg2++<10; K = 90–120
Таркибий қисмларнинг нисбати	(K + Mg2++) / Ca2++ < 25; N / Ca2++ < 10; Ca2++ / Mg2++ ≥ 0,5

Боғнинг келтирилган кўрсаткичлари ва омиллари, яъни: ҳосилдорлик, новдаларнинг ўсиш жадаллиги, дарахтларнинг ёши, тупроқнинг ва об-ҳаво шароитларининг хусусиятлари, вегетация даврида ёғин-сочинларнинг миқдори ва тақсимланиши, замбуруғ, шаффофлик, пўст ости холхоллик касалликларига эга меваларнинг мавжудлиги, - меваларнинг боғда ўз сифатини сақлашини белгилаб беради.
Ушбу кўрсаткичлардан кенг миқёсда фойдаланилганда ҳосилни узоқ, ўрта ва қисқа муддат сақланувчи туркумларга бўлиш ва уларнинг ҳар бири учун энг яхши технология ва сақлаш муддатларини танлаш имкони бўлади.
Меваларнинг тўкилиши
Ўз вақтида териб олмаслик меваларнинг тўкилишига олиб келади, у айрим йилларда мева навига қараб 20 % ва ундан юқори бўлиши мумкин: Ҳосилдорлик 30 т/га бўлганда тўкилиб кетиш 6 т/га ва ундан юқори бўлиши мумкин. Ишлаб чиқарувчилар катта зарар кўрадилар, чунки ушбу меваларнинг нархи ўртача килоси учун 10-12 рублга пасаяди, яъни 1 га йўқотишлар қиймати 60-80 минг рублдан иборат бўлиши мумкин.

Тўкилишни кучайтирувчи омиллар (Орлик, Макинтош ва бош навлар учун)	Тўкилишни тўхтатиб турувчи омиллар (Голден Делишес, Шимолий Синап навлари учун)
Ауксин оқимининг пасайиши ва мева бандининг ажратувчи қатламида этилен миқдорининг ошиб кетиши	Ауксин оқимининг мева бандининг ажратувчи қатламига келиб туриши; этилен биосинтезини секинлаштириш
Барглар, мевалар ўсиш фаоллигининг пасайиши	Унча катта бўлиб кетмаган пайвандтаглардан фойдаланиш
Ёруғлик ва барқарор органик бирикмаларнинг етишмаслиги	Шох-бутоқларга ёруғликнинг яхши тушиши; Баргларнинг юқори даражадаги фотосинтетик фаоллиги ва барг ҳамда меваларнинг барқарор органик бирикмалар билан таъминланганлиги
Стресс омиллар (қуруқчилик, юқори ҳарорат, ҳаддан зиёд намлик, кучли шамол ва ҳок.)	Ўсимликларнинг стресс-омилларга нисбатан чидамлилигини ошиши
Касалликлар, зараркунандалар, дўл билан зарарланиш; уруғлар миқдорининг етарли эмаслиги	Сув ва минерал режимларини мақбуллаштириш
Новдаларнинг кучли ўсиб кетиши	Новдаларнинг ўртача ўсиши (шохларни қайириш, ўсиш регуляторларидан фойдаланиш); дарахтларни малакали бутоқлаш
Ҳосилнинг оғир юки	Ҳосилнинг меъёрий юки
Мевалар таркибида кальций миқдорининг камлиги	Мевалар таркибида кальций миқдорининг кўплиги
Уруғлар сони 5-дан кам	Уруғлар сони 5-дан кўп
Меваларга этиленпродуцентлар билан ишлов бериш (этефон, гидрел ва бошқ); ўсимликларда пестицидлар миқдорининг ҳаддан зиёд ортиқлиги	Предуборочная обработка препаратами, содержащими ауксины или ингибирующими биосинтез этилена

Мевалар ва баргларнинг тўкилиши ўсимликдаги гормонал мувозанатнинг бузилишини келтириб чиқаради ва мева банди ҳамда пояси соҳасида ажратувчи тўқима ҳосил бўлиши билан боғлиқ. Тўкилишни тартибга солишда тўкилишни кучайтирувчи этилен ва этиленнинг физиологик таъсирига барҳам берувчи ауксин муҳим ўрин тутади. Мева банди соҳасига ауксин етиб келиши пасайганда ва этилен миқдори ошиб кетганда целлюлоза, пектиназа ферменти фаолиятининг фаоллашуви ҳисобига меванинг ўз танасидан ажралиш жараёни бошланади, улар ажралувчи қатламда ҳужайраларнинг парчаланишини келтириб чиқаради.

Шунинг учун мева ва баргларнинг тўкилиши биринчи навбатда ауксин ва этиленнинг нисбати этилен фойдасига ўзгариши билан боғлиқ. Бунга кўплаб омиллар сабаб бўлиши мумкин, улар орасида - барқарор органик бирикмалар, цитокинин, кальций ва бошқалар билан таъминланганлиги. Шу муносабат билан ҳозирги вақтда мевалар тўкилишини пасайтиришга имкон берувчи энг самарали усул бўлиб дарахтлар таркибида ауксин бўлган (Обстормон, Обстактин) препаратлар билан ҳосил териб олишдан икки-уч ҳафта олдин ишлов бериш ҳисобланади. Тўкилишни кучайтирувчи ва уни тўхтатиб турувчи асосий омилларни ажратиб кўрсатиш мумкин (2-жадвал).