Foydalanilgan adabiyotlar

4- va 5-yillar uchun daromad o’sish ko’rsatkichi:
I_D= D₅/ D₄=2, 216 marta

Agar buni foizlarda hisoblasak 221,6 % hosil bo’ladi

Demak, 5-yili korxona daromadi 221,6 % ga ko’tarilgan. Bunga sabab 5-yilda TA larning to’liq (10 0000 ta) ishga tushushidir.

2 – vazifa

Bitta nomer uchun yillik eksplatatsion xarajatlar, ming so’m./nom	4-yil (ming so’m)	5-yil (ming so’m)
Ishlab chiqarish tannarxi, hammasi	18	22
Bundan:
* ish haqi	4=13,8%	6
* ijtimoiy sug’urta organlariga ajratmalar	1,6=5,5%	2,4
* amartizatsiya	10=34,5%	12
* ishlab chiqarish ehtiyojlariga sarflangan elekrt energiya xarajatlari	1=3,3%	0,8
* boshqa ishlab chiqarish xarajatlari	1,4=5%	0,8
Davriy xarajatlar, hammasi	11	10
Bundan:
* realizatsiya xarajatlari	3=10,3%	0,8
*boshqaruv xarajatlari	3=10,3%	4
* boshqa operatsion xarajatlar	5=17%	5,2

Ushbu ma’lumotlardan foydalanib, quyidagilarni hisoblash talab etiladi:
1. bir so’m daromad tannarxi, tannarx o’zgarishi va har bir xarajat elementlarining tannarx o’zgarishiga ta’siri;
2. Sof foyda.
1. Tannarx kalkulyatsiyasi. Tannarx korxona faoliyatining eng muhum elementi bo’lib, ishlab chiqarish va sotuvga ketgan barcha harajatlarning puldagi ko’rinishidir. Tannarx ikki xil bo’ladi:

a) ishlab chiqarish tannarxi;

b) to’liq tannarx.

Ishlab chiqarish tannarxi ishlab chiqarish uchun sarflangan barcha xarajatlarni qo’shish bilan aniqlansa, to’liq tannarx ishlab chiqarish tannarxiga davr xarajatlarini qo’shish orqali hisoblanadi.

Bizda joriy va ekspluatatsion xarajatlar tushunchasi mavjud. Joriy xarajat deb, barcha ishlab chiqarish xarajatlari yig’indisiga aytiladi. Ekspluatatsion xarajatlar esa, shu joriy xarajatlarga davr xarajatlarini qo’shish orqali aniqlanadi.

4 -yil uchun

T₄=18000*6417=115 506 000

P_n=11 000*6417=70 587 000

E_xarajat= T₄ + P_n = 186 093 000

T₄ =E_xaraj/D₄*100 so’m=186 093 000/1 149 092 192*100 so’m=16 so’m

5- yil uchun:

T₄=22000*10 000=220 000 000

P_n=10 000*10 000=100 000 000

E_xarajat= T₅ + P_n = 320 000 000

T₅ =E_xaraj/D₅*100 so’m=320 000 000/2 547 416 667*100 so’m=12 so’m

2. Tannarxning o’zgarishi. Yuqorida to’rtinchi va beshinchi yillar uchun tannarx
hisobladik. Endi proportsiya usuli orqali 5-yili tannarx qaysi tomonga o’zgarganini aniqlaymiz:

I_T=T₅/T₄=12/16=0,75 Demak, tannarx 25 %ga qisqargan

Tannarxni xarajatlar bo’yicha o’zgarishini indeks metodi orqali tahlil qilishimiz mumkin

,

Bu yerda ∆Jcj – Tannarx o’zgarishi sur’ati;

Jj - j element xarajatining indeks dinamikasi;

Jd - daromadlar indeksi dinamikasi;

dj.baz - baziz davridagi harajatlarning tannarxdagi ulushi.

Ish haqi bo’yicha

ijtimoiy sug’urta organlariga ajratmalar bo’yicha

Amartizatsiya bo’yicha

Ishlab chiqarish ehtiyojlariga sarflangan elekrt energiya xarajatlari bo’yicha

Boshqa ishlab chiqarish xarajatlari bo’yicha

realizatsiya xarajatlari bo’yicha

boshqaruv xarajatlari bo’yicha

boshqa operatsion xarajatlar bo’yicha

_{Demak, tannarxning asosiy qisqarishiga sobab realizatsiya va amartizatsiya xarajatlarining o’zgarishi bo’lgan.}

3-topshiriq

Sof foyda hisobi.
Foyda deb korxona xo’jalik faoliyatidan oladigan iqtisodiy samaraga aytiladi. Korxona olgan foyda uning daromadlari xarajatlaridan oshishini bildiradi. Foyda rag’batlantiruvchi funksiyaga ega bo’lib, bir vaqtning o’zida korxonaning moliyaviy natijasi va moliyaviy resurslarining asosiy elementi hisoblanadi. Foydadan soliqlar to’langanidan keyin, qolgan qiymat korxonani kengaytirish uchun yetarli bo’lishi kerak.
Sof foydani shakillantirish jarayoni Adliya Vazirligi tomonidan 1999-yilda o’rnatilgan moliyaviy natijalarni shakillantirish tartibi bo’yicha amalga oshiriladi.
Moliyaviy natijalarda sof foyda quyidagicha shakillantiriladi:
1. maxsulot(xizmatlar) realizatsiyadan olingan yalpi foyda sotuv daromadidan sotilgan mahsulo(xizmatlar) tannarxini ayirish yo’li bilan topiladi:
Пyalpi = СВреал. – Среал.

2. asosiy faoliyatdan foyda yalpi foydadan davr harajatlarini ayirib tashlash yo’li bilan aniqlanadi. Hosil bo’lgan natijaga boshqa daromadlar qo’shiladi yoki boshqa harajatlar ayiriladi:

ПОД = Пyalpi – Расх. Пер. +/- Дпр.(Упр.).
3. Umumho’jalik faoliyatidan olingan foydani toppish uchun asosiy faoliyatdan olingan foydaga dividend daromadlari, foiz daromadlari, horijiy valyutalar kursi o’zgarishidan olingan daromad va korxona investitsiyalari va qimmatli qog’ozlarini qayta baholashdan olgan daromadlarini qo’shish va aksincha shu moddalar bo’yicha harajatlarni ayirish kerak bo’ladi:
ПО = ПОД+ Дох.Див. +/- Дох(Уб)Проц. +/- Ин.Вал +/- Переоценка.
4. Soliq to’lagunga qadar foyda aniqlanayotganda, umumho’jalik faoliyatidan olingan foyda boshqa daromad va harajatlar orasidagi saldoga qo’shiladi:
ПДН = ПО +/- Чрезв. Пр.(Уб.)

5. Korxona sof foydasi soliq to’langunga qadar foydadan barcha barcha soliqlar to’lab bo’linganda aniq bo’ladi.

ПЧ = ПДН – Налог на Прибыль – Налоги др.
Sof foydani nima qilishni korxona o’zi tanlaydi. U turli hil maqsadlarda ishlatilishi mumkin, masalan, jamg’arib boorish fondiga qo’shilishi va ishlab chiqarishni kengaytirishga hizmat qilishi mumkin. Ba’zan, sof foyda hech qanday fond tashkil qilinmay bevosita sarflanishi mumkin va sarflangandan keyin ham qolgan summa taqsimlanmagan foyda deb ataladi va u to’la korxona ixtiyorida bo’ladi.

Yuqoridagi formulalardan foydalangan holada ShTT ning 4- va 5-yillar sof foydasini aniqlaymiz:

4-yil uchun

D₄= 1 149 092 192

QQS=D₄*20%/120%=191 515 365 so’m

Realizatsiya qilishdan sof tushum= D₄ –QQS=957 576 827

Umumiy foyda = realizatsiya qilishdan sof tushum- ishlab chiqarish tannarxi=957 576 827- 115506000=842 070 827

Asosiy faoliyatdan daromad= UF-DX= 842 070 827-70 587 000=

=771 483 827

STF=771 483 827

Foyda solig’i=STF*9%=69 433 544

Infratuzilma solig’i bazasi=STF-FS=702 050 283

Infratuzilma solig’i=702 050 283*8%=56 164 023

Sof foyda = STF- FS- IfS=645 886 260 so’m

5-yil uchun

D₅ =2 547 416 667

QQS= D₅ *20%/120%=424 569 445

Realizatsiya qilishdan soh tushum= D₅ –QQS=2 122 847 222

Umumiy foyda = realizatsiya qilishdan sof tushum- ishlab chiqarish tannarxi=2 122 847 222 – 220 000 000=1 902 847 222

AFD=UF-DX=1 902 847 222 – 100 000 000=1 802 847 222

Soliq to’languncha foyda =AFD

FS=STF*9%=162 256 250

Infratuzilma solig’i=(STF-FS)*8%=131 247 277

Sof foyda = STF- FS- IfS=1 509 343 694 so’m