Furfurol Reja: I. Kirish: II. Asosiy qism

III.Xulosa
Molekulasida halqa hosil bo’lishida uglerod atomlaridan tashqari boshqa atomlar ham ishtirok etishi natijasida hosil bo’lgan moddalar geteroksiklik birikmalar ham deyiladi. Geterosiklik birikmalar siklik uglevodorodlar halqasidagi bitta yoki bir nechta uglerod atomlarini boshqa atomga – geteroatomga almashinishidan hosil bo’ladi. Odatda geteroatom sifatida azot, kislorod va oltingugurt uchraydi.
Furfurol – rangsiz yoki sarg’ish tusli , yangi pishirilgan non hidli suyuqlik bo’lib , 162°C da qaynaydi , suvda 9℅ eriydi .Furfurol pentozan polisaxaridlar tutuvchi o’simlik moddalariga kislotalar ta’sir ettirib olinadi. Furfurol benzaldegidga xos barcha reaksiyalarga, shuningdek , furan halqasi bo’yicha reaksiyalarga kirishadi .
Shuning uchun furfurol organik sintezda muhim xomashyodir . Furfurolni gaz fazasida katalizator sirtida oksidlab malein angidrid olinadi. Atsetilnitrat bilan nitrolash natijasida 5-nitrofurfuroldiatsetat hosil bo’ladi .
Furfurol sanoatda yog’ochni va pentozali qishloq xo’jaligi chiqindalarini makkajo’xori ustasi, somon va boshqalarni gedrolizga uchratib olinadi. furan birinchi marta furankarbon Kislotani dekarboksillab olingan.
Furan o’rin olish va birikish reaksiyalariga shuningdek, halqaning ochilishi hamda kislorodning almashinishi bilan boradigan reaksiyalarga kirisha oladi. Furan halqasi ishqorlar tasiriga chidamli, mineral kislotalar tasirida oson parchalanadi. Shuning uchun ham furanni nitrolashda nitrat kislota o’rniga atsetilnitrat, sulfolashda esa sulfat kislota o’rniga piridinsulfotrioksid yoki dioksansulfotrioksid ishlatiladi:
IV. Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Primuhamedov I.M. «Organik kimyo». Toshkent, «Fan» nashriyoti, 2006.
2. Аbdusamatov A. «Органик киме». Тошкент, 2005.
3. O.YA.Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Viysshaya shkola», 1990. S.166-172, 658-681.
4. A.N.Nesmeyanov, N.A.Nesmeyanov Nachala organicheskoy ximii. M.: «Ximiya». 1970. Kniga 2. S.288-376.
5. A.E.Agronomov Izbranno‘e glavo‘ organicheskoy ximii. M.: «Ximiya». 1990. S.474-589.
6. K.N.Axmedov, H.Y.Yo‘ldoshev Organik kimyo usullari. 2 qism. T.: «Universitet». 1993. 80-136 b.
7. Черных В.П., Зименковский Б.С., Гриценко И.С. «Органическая химия», Харьков, «Оригинал», 2007.
8. http://www. ziyonet.uz
9. http://www.gglit.uz
10. http://www.dilib.uz
11. http://www.uz.denemetr.com
12. http://www.orgchem.professorjournal.ru
13.http://www.orgchem.ru 10.http://www.twirpx.com/files/chidnustry/practice/organic/