Fyodor Dostoyevskiy

 

https://telegram.me/e_kutubxona

 

9 

gapni aytmoqchi bo‘lishsa birdaniga chehralari haddan tashqari samimiyat 

va soddalik nuriga to‘ladi: «mana, men sizga aqlli va nodir fikrga to‘la gap 

aytdim»  -  yo‘q,  boshqalar  kabi  manmanlikdan  paydo  bo‘lmaydi  bu  nur 

(aslo!),  u  aytganlarini  behad  qadrlaydi  va  unga  ishonadi,  avaylaydi,  siz 

ham xuddi shunday avaylaysiz deb o‘ylaydi. O, samimiylik! Mana shu bilan 

g‘olib chiqishadi-da! Qizdagi samimiylik esa g‘oyat yoqimli edi. 

Yodimda,  hech  nimani  unutganim  yo‘q!  U  chiqib  ketgach,  uzil-kesil  hal 

qildim.  O‘sha  kuniyoq  u  haqdagi  qolgan  ma’lumotlarni  miridan-sirigacha 

bilishga  kirishdim.  Bilib  oldim  ham.  Avvalgi  ma’lumotlarni  ularnikida 

xizmat  qilgan,  bir  necha  kun  burun  arzimas  pulga  sotib  olganim 

Lukeryadan  eshitgan  edim.  Yangi  ma’lum  bo‘lgan  sirlar  shu  qadar 

dahshatli ediki, bu ahvolda qanday qilib kulish mumkinligiga, o‘zi dahshatli 

bir  ahvolda  bo‘laturib  qanday  qilib  Mefistofel  so‘zlariga  qiziqishi 

mumkinligiga  hali-hali  aqlim  bovar  qilmaydi.  Yoshlikning  qudratimi  bu! 

Men  u  haqda  aynan  shularni  ham  g‘urur,  ham  shodlik  bilan  o‘yladim, 

chunki bu yerda yana olijanoblik ham bor-da: o‘zi halokat chohida turgani 

holda, Gyotening buyuk so‘zlaridan ko‘zlarida nur porlayapti. Yoshlikda bir 

tomchi  bo‘lsa-da,  bizdan  teskari  tomonga  og‘ib  tursa-da,  olijanoblik  bor. 

Men uni, faqat uni nazarda tutyapman. Eng muhimi o‘shanda qudratimga 

mutlaqo  ishonib,  unga  o‘zimniki,  sifatida  qaradim.  Mutlaqo  ishongan 

onlaringizda bu fikr shahvoniy ma’no kasb etarkan. 

Menga  nima  bo‘lyapti?  Shunaqa  ezmalik  qilsam,  fikrimni  qachon  bir 

nuqtaga to‘playman? Tezroq, tezroq, e, xudoyim, axir gap boshqa yerda-

ku! 

 

SOVCHILIK 

 

Uning sir-asrorini bir so‘z bilan aytadigan bo‘lsam: ota-onasi uch yil avval 

o‘lib ketib, betayin xolalari qo‘lida qolgan ekan. To‘g‘rirog‘i, ularni betayin 

deyish  ozlik  qiladi.  Bir  xolasi  beva,  biri-biridan  kichik  olti  bolasi  bilan 

---