Gibritlanish

MOLEKULANING AYLANMA HARAKATI

Molekulalarning aylanma harakat spekterlari.

Aylanish vaqtida yadrolar o`rtasidagi masofa o`zgarmaydi desak, aylanayotgan molekulani ozod o`qli qattiq qarash mumkin.

Ozod qattiq rotator uchun potensial energiya U=0 (tashqi ta’sir yo`q); W – U = T. bu yerda T – kinetik energiya, W – umumiy energiya:

Aylanma harakat uchun imnulisning kvadrati p2 emas, implus momentining kvanti muhim ahamiyatga ega.

Massa o`rnida esa inersiya momenti qo`llaniladi. Demak, 2 m o`ringa 210 – 2m02 qo`yilishi o`rinlidir.

Qattiq rotator uchun Shrefinter yechimi yo`li bilan umumiy energiya W

W hB0I(I+l) ifoda topilgan.

Demak, aylanma harakat energiyasi kvantlangan ekan

kvant soni deyiladi, y 0. 1. 2 kabi butun son qiymatlariga ega bo`ladi.

Demak W kvantlanganidek nr ham kvantlangandir.

Bu ifodadan foydalanib, aylanma o`tishlar spektrlari vositasida qattiq rotatorning atomlarining yadrolari o`rtasidagi masofa r0 ni xisoblab topamiz.

Umuman olganda aylanayotgan 2 atomli molekulani qattiq rotator deb bo`lmaydi. Uning atom yadrolari orasida masofa aylanish kvant soni ortib borishi bilan o`zgaradi ortadi. Bu esa aylanma pog`onalar energiyasining o`zgarishga olib keladi.

Formulasidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Aylanma harakat molekula harakatlaridan energiyani eng kam talab qilganlaridan bo`lganligi uchun juda past temperaturalarda birinchi bo`lib vujudga keladi. U molekula qo`llarining aylanishi sifatida namoyon bo`ladi.

Молекуланинг электрон ҳолатлари

Aylanma harakat energiyasi bo`ladigan uchun tebranma va aylanma harakat qilayotgan molekulaning energiyasi bo`lgan Ema ni Em gat eng deb qabul qilishimiz mumkin. Bu holda biz tebranma harakat spektriga tegishli, aloqador qonuniyatlar bilan to`g`ridan –to`g`ri tanishish imkoniyatga ega bo`lamiz. Tebranma harakat qilayotgan 2 atomli molekulaning energiyasini nazariy ravishda Shredinger tenglamasining yechimi yo`li bilan topsa bo`ladi.

ko`rinishida yoziladi.

X – ning o`rniga atomlar orasidagi

masofani ifodalovchi r ni o`zgaruvchi

sifatida olishimiz mumkin.

Bu differensial tenglamani yechib w ni topish uchun n(p) ning aniq (konkret) ko`rinishini bilish kerak.

1. Agar tebranayotgan 2 atomli molekulalarni garmonik ostillyator deb hisoblasak U(p)=kp3 bo`ladi.

   
   

2. Bunday garmonik ostillyator uchun Shredinger tenglamasi yechilsa ifoda kelib chiqadi.

   
   

Bu formula real molekula uchun qo`llanilsa kvant soni v ortib borishi bilan uning energiyasi orta borib irovardida x teng bo`lishi kerak. Bunday bo`lishi mumkin emas. Real molekula qachondir dissotsiyalanishi kerak.

Bunday real ikki atomli molekula gramonik ossillyator va qabul qilinishi va uning tebranishini sof garmonik deyish noto`g`ri degan xulosa kelib chiqadi. Real molekulaning tebranma harakati pogarmonik (angarmonik) harakatdir. Uning potensial energiyasi p bilan bog`lovchi eng loyiq formula –ifoda Morze funksiyasidir.