Global iqtisodiy rivojlanish

MUNDARIJA 
 
Kirish......................................................................................................6 
1.Xalqaro savdo mohiyati va asosiy tushunchlar………………………8 
2.Xalqaro savdo nazariyalari……………………………………….…11 
3.Xalqaro savdoning tarkibi va asosiy tovar oqimlari………………...14 
4.Xalqaro savdo munosabatlarini tartibga solish tizimi………………22 
5.Xalqaro savdoda narxning rivojlanishi tendensiyalari…………...…28 
Xulosa…………………………………………………………………35 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati………………………………....37 
 
 
 
 

---

KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi:
Xalqaro savdo — bu turli davlat-milliy xoʻjaliklari 
oʻrtasidagi tovar va xizmatlarning ayirboshlash jarayonidir. Xalqaro savdo 
qadimdan mavjud boʻlsada, faqat XIX asrga kelib, yaʼni deyarli barcha rivojlangan 
mamlakatlar xalqaro savdo aloqalarida ishtirok eta boshlashi bilan jahon bozori 
shakliga kirdi. Xalqaro savdo tashqi savdo aylanmasi, eksport va import, savdo 
balansi kabi koʻrsatkichlar bilan tavsiflanadi. 
Xalqaro savdo va hamkorlik ko‘pchilik mamlakatlarga yuqori foyda ko‘rishiga 
asos bo‘lib kelmoqda, masalan bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlar 
rivojlangan mamlakatlarga va o‘tish iqtisodiyoti mamlakatlariga har xil turdagi 
Tovar va xizmatlar eksport qilmoqda. Bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlar 
ichidan Xitoy va Hindiston asosan xalqaro savdoda uushi keskin oshib borayotgan 
mamlakatlardan hisoblanadi.
Xalqaro savdoning yana bir afzallik tomoni shundaki, ko‘plab mamlakatlardagi 
kambag‘allik muammosini qisqartirishga yuqori axamiyat kasb etayotganidir. 
Hindistonda 60-70-yillarda kambag‘allik atigi 1%ga ham qisqarmagan, ma‘lum 
vaqtlardan so‘ng globalizatsiya va integratsiya yordamida ishlab chiqarish xizmat 
ko‘rsatish talim va boshqa barcha soxalarda o‘sish kuzatiladi. Xalqaro 
hamkorlikning kuchayishi natijasida yaxshiroq ta‘lim va sog‘lik tizimini yo‘lga 
qo‘yish imkoni paydo bo‘ladi. Bugungi kunda xalqalaro savdo aloqalar tobora 
chuqurlashib bormoqda ayniqsa bu borada rivojanayotgan mamlakatlarning ulushi 
oshib bormoqda. Bizga malumki tashqi savdo o‘sishi bilan jahon iqtisodi ham 
rivojlanadi. Export jihatdan qaraganda rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar 
ikkalasi ham faqat kichikroq hajmda ijobiy o‘sishga erishadi (rivojlangan 
mamlakatlar 1.5% va rivojlanayotgan mamlakatlar3.3 % mos ravishda). 2013-yilda, 
dollar qiymatidagi tovarlar eksporti 2.8% ga o‘sdi va 18.8 trln dollarni tashkil qildi; 
Bu davrda savdo xizmatlari eksporti 5.5%ga o‘sdi va bu 4.6 trln dollarni tashkil qildi. 
Xalqaro savdo trendlari. Bugungi kunda transport va axborot komunikatsiya 
almashinuvi narxida sezilarli pasayish kuzatildi, xalqaro savdo sistemasida 
geosiyosat hal qiluvchi axamiyat kasb etadi. So‘nggi 30-yil mobaynida tovarlar va 

---

savdo xizmatlari yiliga o‘rtacha 7% ga o‘sdi va mos ravishda o‘zinig eng yuqori 
nuqtalari 18 trln dollar va 4 trln dollarga yetdi. 1980 va 2011 - yillarda 
rivojlanayotgan mamlakatlar dunyo export-importi ulushida sezilarli o‘sish 
kuzatildi; Duynyo exportidagi ulushi 34% dan 47% ga yetdi. Dunyo importidagi 
ulushi esa 29% dan 42% ga o‘sdi, ushbu o‘sish ko‘rsatkichlarida Osiyo mamlakatlari 
o‘suvchi rolnin o‘ynamoqda; So‘nggi bir nechta o‘n yillikda jahon savdosi sal kam 
ikki barobarga o‘sdi. 
Xalqaro savdo xalqaro iqtisodiy munosabatlarning eng rivojlangan va keng 
tarqalgan shakli hisoblanadi. U zamonaviy tashqi siyosiy manfaatlar va dunyo 
mamlakatlarining muammolarida muhim o'rin tutadi. Shuning uchun uning 
mohiyatini, rivojlanish dinamikasini va zamonaviy tuzilishini o'rganish davlatni 
rivojlantirish dasturlarining tashqi siyosatini belgilashning muhim elementi bo'lib, 
uning dolzarbligini tasdiqlaydi. 
Shundan kelib chiqqan holda, biz ushbu kurs ishining xalqaro savdo haqidagi 
ma'lumotlarni to'plash, tizimlashtirish va tahlil qilishdan iborat bo'lgan quyidagi 
maqsadini shakllantirishimiz mumkin.
Men deyarli ushbu mavzuni o'rganib chiqdim va bundan keyin ham 
o'rganaman. Bu tashqi savdo bilan bog'liq bo'lgan alohida tashkilotlarning ishlashi 
uchun zarur shartdir, shuningdek har bir davlatning tashqi siyosatini amalga oshirish 
va rivojlanishning o'rta va uzoq muddatli dasturlarini ishlab chiqishdagi faoliyati. 
Shuning uchun xalqaro savdoning holatini kuzatish, shuningdek prognozlash va 
rejalashtirish jarayonlari to'xtamaydi. 
Kurs ishi mavzusining o'zi nafaqat xalqaro savdodagi o'zgarishlarning 
miqdoriy xususiyatlarini, balki ushbu o'zgarishlarning sifat jihatlarini ham 
o'rganishni o'z ichiga oladi.