Glossariy Falsafa

Shakl - 
mazmunning mavjudlik usulini, uning strukturasini ifodalovchi, narsa va 
hodisalarning ichki va tashqi tomonlarining birligidir. 
Sabab - 
bir hodisadan oldin kelib, uni vujudga keltirgan hodisa yoki hodisalar 
guruhidir. 

---

Oqibat - 
sababning bevosita yoki bavosita ta’siri bilan yuz beradigan hodisadir. 
Zaruriyat - 
muayyan sharoitda qat’iy ravishda kelib chikadigan voqea yoki 
hodisadir.

Tasodif - 
ayni sharoitda yuz berishi ham, yuz bermasligi ham mumkin bo’lgan 
hodisa yoki voqeadir.

Voqelik - 
real mavjud bo’lgan, yashab turgan narsa va hodisalardir. 
Imkoniyat - 
yuzaga chiqmagan voqelikdir. 
Sistema - 
borliqdagi o’zaro bog’liq, muayyan tartibdagi bir-biriga ta’sir va aks 
ta’sir qilib turuvchi narsalar, hodisalar va jarayonlarning qonuniyatli birligidir. 
Struktura - 
sistemani tashkil etgan narsalar, hodisalar va jarayonlarning tartibi, 
tuzilish, tarkibi, joylashishi va ifodalanishidir. 
Element -
sistema strukturasini tashkil qilgan, nisbiy mustaqillikka ega bo’lgan 
tuzilmadir. 
Gnoseologiya 
- yunoncha gnosis - bilim, ilm; logos - ta’limot, nazariya demakdir. 
Falsafaning tarkibiy qismi, bilish nazariyasi, bilishning umumiy konuniyatlari, 
usullari to’g’risida bahs yurituvchi falsafaning alohida sohasi. 
Ong 
- yuksak darajada tashkil topgan materiyaning ya`ni inson miyasining maxsuli 
bo’lib, uning xususiyati voqelikni aks ettirishdan iboratdir. Ong - akl, tafakkur, 
falsafadagi markaziy kategoriyalardan biri. 
Ongsizlik 
- ongning genetik jihatidan talqini. Ongsizlik birlamchiligini bildirib u 
o’ziga xos xususiyatga ega ekanligini, inson faoliyati va hatti-harakatida muayyan 
darajada rol o’ynashini tan olishni taqozo etadi.