Internaational Conference on “Language and cultures:
Prospects for Development in the 21st Century”
www. papers.online-conferences.com
8
GLOZEL YODGORLIKLARI
Choriyev Sardor To’xtamish o’g’li
Tel: 998945125646
e-mail: corievsardor6@gmail.com
Denov Tadbirkorlik va pedagogika instituti talabasi (Denov, O`zbekiston)
Bozorov Quvonchbek Dilmurod o’g’li
Tel
:998999727354
e-mail: quvonchbozorov8gmail.com
Denov Tadbirkorlik va pedagogika instituti talabasi(Denov O’zbekiston)
Panjiyev Jamshid Toxiro’g’li
Теl:
998996641678
e-mail: panjiyevjamshid5@gmail.com
Denov Tadbirkorlik va pedagogika instituti talabasi(Denov O’zbekiston)
Anatatsiya:
Glozel bitiklari qadimgi tosh davrga oid yodgorliklardir. Glozel bitiktoshi
Fransiyadagi glozel qishlog`i yaqinidan topilgan. Mahalliy o`qituvchilar yoki odamlar bu joyni
o`liklarni kuydirish joyi deb atashadi. Bu joyda 3000 dan ortiq yodgorliklar topilgan. 70-yillarda
unga qiziqishlar ortadi.
Ammo uni kelt va gal,shuningdek,Rim bilan bog'lashga urungan ko'pchilik
olimlar adashishdi va buni ham tan olishadi. Yevropalik tilshunos olimlar o‘zlariga ma’lum bo‘lgan
hind-yevropa tillari bilan solishtirish asosida bu yozuvni o‘qish uchun bir necha o‘n yillar samarasiz
urindilar.
Kalit so`zlar:
Artefakt, Glozel, Vishi, Planshet, Vazalar.
Glozel artefaktlari
3000 dan ortiq artefaktlar to'plami bo'lib , ular orasida 1924 yildan 1930
yilgacha Frantsiyaning Glozel qishlog'i yaqinida topilgan ba'zilari yozilgan loydan yasalgan
planshetlar,
haykallar
va
vazalar
mavjud.
Glozel
—
Fransiyaning markaziy
qismidagi Vichi shahridan 17 km uzoqlikda joylashgan.
Internaational Conference on “Language and cultures:
Prospects for Development in the 21st Century”
www. papers.online-conferences.com
9
Ba'zan neolit , temir davri va o'rta asrlarga oid topilmalar arxeologlar o'rtasida bir qator da'volar,
qarshi da'volar va qizg'in munozaralarni keltirib chiqardi. Ob'ektlarning barchasi dastlab yolg'on deb
e'tirof etilgan. Keyinchalik
tadqiqotlar shuni tasdiqladiki, ba'zi buyumlar temir davriga borib
taqaladi. Keyingi tahlil va tanishuvlardan so'ng, Fransiya Madaniyat vazirligi 1995 yilda hisobot e'lon
qildi, unda bu joy o'rta asrlar va undan keyinroq bo'lgan, ammo temir davri artefaktlari ham mavjud
degan xulosaga keldi. Shuningdek, saytda muallifi noma'lum bo'lgan soxta narsalar borligi aytilgan.
Dastlabki kashfiyot 1924-yil 1-martda 17 yoshli Emile Fradin (1906-yil 8-avgustda tugʻilgan,
2010-yil 10-fevralda 103 yoshida vafot etgan) va uning bobosi Klod Fradin tomonidan qilingan. Émil
sigir tortayotgan omochni boshqarayotgan edi, sigirning oyog‘i bo‘shliqqa tiqilib qoldi. Sigirni
bo'shatib, Fradinlar
er osti kamerasini topdilar, devorlari loy g'ishtdan va 16 loydan yasalgan
plitkalardan iborat bo'lib, unda inson suyaklari va keramika parchalari bor.
Mart oyida mahalliy o'qituvchi fermasiga tashrif buyurdi va keyin ta'lim vaziriga sayt haqida
ma'lumot berdi. 9-iyul kuni yana bir o'qituvchitashrif buyurdi. Viple
ismli odam bilan qaytib
keldi. Klement va Viple palataning qolgan devorlarini sindirish uchun nayzalardan foydalangan va
ular bilan olib ketishgan. Keyinchalik, Viple Emile Fradinga xat yozib,
bu joyni Gallo-Rim deb
aniqladi, u taxminan miloddan avvalgi 100–400 yillarga to'g'ri keladi va ehtimol arxeologik
ahamiyatga ega. Qiziqtirgan topilmalar haqida so'z yuritilgan.shifokor va havaskor arxeolog. Morlet
fermaga 26 aprel kuni tashrif buyurib, qazishni yakunlash uchun ruxsat berish uchun 200 frank taklif
qildi. Morlet 1925-yil 24-mayda qazish ishlarini boshlab, lavhalar, butlar, suyak va chaqmoqtoshdan
yasalgan asboblar va oʻyilgan toshlarni topdi. Morlet 1925 yil sentyabr oyida nashr etilgan nomli
hisobotida bu joyni neolit
davri deb belgilagan, Emile Fradin hammuallif sifatida qayd etilgan.
Mahalliy o'qituvchilar bu joy o'liklarni kuydirish joyi bo'lib xizmat qilgan, deb taxmin qilishdi va
keyingi qazishmalar topilganidan ham ko'proq narsani aniqlaydi. Iqtidorli, ammo o‘qimagan Emilni
o‘z qanoti ostiga olgan o‘qituvchilardan biri unga fan asoslari bilan tanishtirish
uchun arxeologiya
bo‘yicha bir qancha kitoblar berdi. Dastlab, tadqiqot havaskorlar va ishqibozlar tomonidan olib
borildi, ammo 1925 yil boshida haqiqiy rahbar paydo bo'ldi. Voqea joyiga Fransiya tarixining Rim
davri
bilan qiziqqan, yaqin atrofdagi Vishi kurort shahridan shifokor Albert Morlet yetib keldi. U
Frodenlarga qimmatli topilmalarni olib kelishi mumkin bo'lgan muhim tarixiy yodgorlikni kashf
qilganliklarini v a shuning uchun bu hudud devor bilan o'ralgan bo'lishi kerakligini aytdi.
1927-yilda yana ikkita qabr ochildi. 1928-yil aprel oyida koʻproq qazish ishlari olib borildi.
1941-yisoʻng yangi qonun xususiy qazishmalarni taqiqlab qoʻydi va Madaniyat vazirligi 1983-yilda
qazish ishlarini qayta ldan ochm aguncha,
bu joy daxlsiz qoldi. Hisobotning toʻliqligi hech qachon chop etilmadi. ammo 13 betlik xulosa 1995
yilda paydo bo'lgan. Mualliflar sayt o'rta asrlarga oid (taxminan eramizning 500–1500 yillari) bo'lib,
ehtimol undan oldingi temir davri ob'yektlarini o'z ichiga olgan bo'lishi mumkin, ammo soxta
narsalar bilan boyitilgan bo'lishi mumkin, deb taxmin qilishadi. Rene Germen
tomonidan tashkil
etilgan bir guruh olimlar 1996 yildan 2009 yilgacha Vichida Glozel haqida yillik kollokvium
o'tkazdilar.
