“G’ofur g’ulom” (1903-1966) G‘afur G‘ulom 1903-yilning 10-may kuni Toshkentning Qo‘rg‘ontegi mahallasida tug‘ildi

MAXSUS SIRTQI BO’LIMI

Maktabgacha ta’lim yo’nalishi 201-guruh talabasi TOSHTURDIYEVA NILUFARning

Ona – tili va bolalar adabiyoti fanidan

MUSTAQIL ISHI

SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI

“G’OFUR G’ULOM”

(1903-1966)

• G‘afur G‘ulom 1903-yilning 10-may kuni Toshkentning Qo‘rg‘ontegi mahallasida tug‘ildi.
• U endigina 9 yoshga kirganda otasi G‘ulom Mirza Orif o‘g‘li vafot etadi.
• Oradan 6 yil o‘tar-o‘tmas bir etak bola mehribon onadan ham ayriladilar.

MASHAQQATLI BOLALIK

• U oilani boqish uchun kosiblik, mixkorlik, aravakashlik qiladi, bosmaxonalarda harf teruvchi bo‘lib ishlaydi.

• G‘afur G‘ulom she’rlar bilan birga o‘nlab hikoyalar, «Netay», «Yodgor», «Tirilgan murda» singari qissalar ham yozdi.
• Ikkinchi jahon urushi paytida esa adibni dunyoga tanitgan mumtoz she’riy asarlari — «Kuzatish», «Sen yetim emassan», «Vaqt», «Sog‘inish», «Onalar» singari she’rlari yaratildi.

• Uning yana bir mashhur asari — «Shum bola» qissasi 1936-yilda yozilgan bo‘lsa-da, 60-yillarda adib uni qaytadan ishladi, yana-da sayqalladi.

1963-YILDA «O‘ZBEKISTON XALQ SHOIRI» UNVONINI OLDI.

Adib 1966-yilning 10-iyunida og‘ir xastalik tufayli vafot etgan.

E’TIROF

G‘afur G‘ulom O‘zbek adabiyoti, fani va madaniyatining rivojiga qo‘shgan ulkan hissasi uchun 1999-yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. Karimov Farmoni bilan «BUYUK XIZMATLARI UCHUN» ORDENI bilan taqdirlandi.

TOSHKENT SHAHRIDAGI ENG KATTA ISTIROHAT BOG’LARIDAN BIRIGA SHOIR NOMI BERILIB, UNING MUHTASHAM HAYKALI O’RNATILDI.

G`afur G`ulom she’riyatidan namunalar

VAQT

G‘uncha ochilguncha o‘tgan fursatni

Kapalak umriga qiyos etgulik,

Ba’zida bir nafas olg‘ulik muddat

Ming yulduz so‘nishi uchun yetgulik.

*

• 1945-yil 19-sentabrda yozilgan.
• 15 band.
• 60 misra.
• “Menga soat taqdim etgan jiyanim Hamidulla Husan o’g’liga bag’ishlangan” deb yozib qo’yilgan she’r boshida.

She’r tarixi

• Shoirga zobit jiyani taqdim etgan soat oddiy, ya’ni do’kondan xarid qilingan yangi soat emas, balki trofey soat bo’lgan. Soat azal-azaldan vaqt o’lchagich asbob, lekin trofey soatning boshqa ko’shimcha belgisi ham bor, u tutilgan, dushmandan o’lja tarzda olingan buyum.
• “Uni oldimu sal ijirg’andim, soatni ko’riboq o’yladim, uni qandaydir nemis, fashist taqqan, buning ustiga u halok bo’lgan… Shunday qilib, soat 45-yil mayigacha qaydadir yotdi. Bayram tantanalari avji qizigan payt tasodifan oldimdan chiqdi. Ongimda aniq shakllangan fikr bo’lmasa-da, men uni endi taqishim mumkin, deb o’yladim. Bir to’yda qadah so’zi aytar ekanman, dedim: mening bilagimdagi trofey soat bejizga emas, ilgari u dushman uchun vaqtni o’lchasa, endi u bizning vaqtni ko’rsatmoqda! “

SOG‘INISH

Zo‘r karvon yo‘lida yetim bo‘tadek,

Intizor ko‘zlarda halqa-halqa yosh.

Eng kichik zarradan Yupitergacha

O‘zing murabbiysan, xabar ber, quyosh.

 

Uzilgan bir kiprik abad yo‘qolmas,

Shunchalar mustahkam xonai xurshid,

Bugun sabza bo‘ldi qishdagi nafas,

Hozir qonda kezar ertagi umid...