Gulli o‘simliklar bilan umumiy tanishish

ZIRKDOSHLAR BERBERIDACEAE OILASI.

Bu oilaning 14 turkumiga mansub 650 taga yaqin turi bo'lib, O'zbyokistonda 3 ta turkumga oid 8 turi o'sadi. Zirklar asosan subtropik va mutadil iqlimli mintaqalarda keng tarqalgan. Ayniqsa, Shimoliy yarim sharlarda zirklar ko'p uchraydi. Zirk barglari oddiy va murakkab bo'ladi. Gullari ikki jinsli, gulkosa va gultoj barglari 6 tadan, changchisi ham 6 ta.

Zirklar tarkibida berberin alkoloidi bo'lib, undan tibbiyotda foydalaniladi. Shuningdek zirk tarkibida saponinlar, organiq kislotalar, kand va buyok moddasi bo'ladi. Kora zirk (Berberis oblonga) dan zirovor sifatida foydalaniladi. Mevasi rezavor meva. 21 -rayem.


SALLAGULDOSHLAR PAEONIACEAE OILASI

Bu sila bitta turkumdan iborat. Unga Yevrosiyo va Shimoliy Amerikada tarqalgan 35-40 tur kiradi. O'zbyokistonda oilaning Sallagul-deb ataluvchi turi O'zbyokiston «Qizil kitob»iga kiritilgan. Sallagul ildizidan tayyorlangshan kaynatma tabobatda tinchlantiruvchi dori o'rnida ishlatiladi.

KUKNORNAMOLAR PAPAVERALES QABILASI.

Bu qabilaga bir-biriga juda yaqin 3 ta oila: Shotaradoshlar-Fumariaceae, bugimmevadoishar - Niresoaseaye va kuknordoshlar-Papaveraceae kiradi. Bo'lardan eng yirigi kuknordoshlar oilasi bo'lib, unga 24 turkumga oid 250 tatur kiradi. Bu oilaga mansub o'simliklar bir yillik va ko'p yillik o'tlardan iborat. Kuknordoshlarga kiruvchi o'simliklar Yevrosiyo, Shimoliy Amerika, Avstraliya va Janubiy Amerikada tarqalgan.

Bu oilaga kiruvchi o'simliklarning barglari odsiy, ketma-ket joylashadi, yon bargchasiz. Gullari ikki jinsli, aktinomorf, gul kurgoni qo'sh gulqurg'onli, guli ochilishi bilan kosacha barglari tushib ketadi. Gultoj bargi 4 yoki 5 ta, changchi va urug'chilari cheksiz. Mevasi ko'p urug'li ko'sakcha.

SHOTARADOSHLAR FUMARIACEAE OILASI.

Bu oila morfologik belgilari jihatidan kuknordoshlarga juda yaqin. Lyokin changchisining 6 ta bulishi bilan farq qiladi. Bu oilaga 17 ta turkumga mansub, 470 ta tur kiradi. Barglari asosan ildiz bugizida joylashadi. Gullari shingilsimon tupgulda joylashgan, ikki jinsli, zigomorf, kosachabargi 2 ta, gultojbargi 4 ta, changchisi 6 ta, urug'chisi 2 ta mevachi bargdan iborat. Mevasi ko'sakcha. Ular Urta Osiyo sharoitida baland tog'larda namli yerlarda, eriyotgan kor atroflarida o'sadi. Oilaning Seversov burmakorasi (Corydalis severzowii) va Turkiston shotarachasi (Fumari turkestanica) nomli turlari O'zbyokiston Respublikasi «Kizil kitob» iga kiritilgan.

Mavzu: Gularning kelib chiqishi va tuzulishi Reja: Kirish