|
q jlinadigan
qo'yilmalardir. Moliyaviy investitsiyalarning asosiy qismi,
kapitahii noislilab chiqarish sohasiga sarflanishini bildiradi. Moliyaviy
iuvestitsiyalar aksariyat hollarda real iavestitsiyalarning manbai bo'lib
xizmat qilishi mumkin.
MoUyaviy investitsiyalar erkin bozor infratarkibi rivojlangan
mamlakatlarda, qimmatU qog'ozlar bozori orqaU kapttalai sohalar
bo'yicha taqsimlanishida muhim aliamiyatga ega bo'lgan davlatlarda
ko'proq tarqalgan. Rivojlangan mamlakatlarning moliyaviy investitsiya-
lariniag tarkibida asosiy o'riani shaxsiy iavestitsiyalar tashkil qiladi
Birinchidan shaxsiy iavestitsiyalar, tadbirkorlar, xususiy firma
lar, konsernlar va aksioner tashkilotlar tomonidan taqiqlanmagan
faoliyatga sarflanadigan mulkdorlik va intellektual boyiiklami anglata
d i Yetuk qimmatU qog'ozlar bozori mavjud bo'lgan mamlakatlarda
shaxsiy investitsiyalarni ko'pgina qismi maxsus investitsiya fondlari
tomonidan sarflanadi. Xorijiy investitsiyalarrdng mohyaviy shakU (port-
va keng miqyosda investitsiyalashni amalga oshirishga asos bo'la oladi
Ikkinchidan, investitsiyada qatnashish xarakteriga ko'ra bevosita
va portfel iavestitsiyalar farqlanadi. Bevosita iavestitsiyalar investor-
ni o'z moUyaviy mablag'larini joylashtirish obyektini tiklash im ko
niyatini beradi. Portfel investitsiyalar tijorat banklari, iavestitsion
kompaniyalar, fondlar yordamida amalga oshiriladi. MoUyaviy vosi-
tachilar to'plangan mablag'lami samaraU, daroma'
’^’radigan
qiUb joylashtiradilar. Portfel iavestitsiyalar boshqa
anderratting yordamida qimmatU qog'ozlarga joyl?^
namoyon bo'ladi
Uchinchidan, investitsiyalash davriga qarab r
muddatU (bir yilgacha bo'lgan muddatga berilaf
(bir yildan oshiq muddatga beriladi) bo'ladi. M
V
lar umuman biror-bir nmddat ЬДап cheklay
^ ^
pozit sertifikati olti oy muddatga berДad/
A
13
qo'yilmalar vositasidir, obligatsiyalar 20 yilda qaytarish muddati
ЬДап uzoq muddatli qo‘yДmalar voshasidir. Lekin, uzoq muddatli
qimmatli qog'ozlarni sotib oUsh va qisqa muddatdan, masalan olti
oy o'tgandan so'ng, investor uzoq muddatli quroldan qisqa mud
datli maqsadlar uchun foydalanish mumkin. Ko'pincha investorlar
ana shunday quroUami tanlaydUar va o'z puiiarini qisqa muddatlarga
qo'yishni хоЫау(1Даг. Masalan, yaqin olti oy mobaynida investorga
kerak bo'lmaydigan summaga, u ohi oylik muddatga ega bo'lgan
depozit sertifikati sotib olishi mumkin: qirq yoshga to'lgan investor
pensiyaga chiqqimcha pul yig'ish uchun biron-bir kompaniyani
obligatsiyasini 20 yДga sotib olishi mumkin. Odatda uzoq muddatli
investitsiyalar kapital qo'yHmalar shaklida namoyon bo'ladi.
To'rtinchidan, muUc shakUaridan kelib chiqib investitsiyalar
xususiy, davlat, qo'shma va xorijiy shakllarga ajratiladi. Xususiy inves-
tMsiyalar nodavlat yurid^; shaxslaming va fuqarolaming mablag'la
rini tadbirkorlik faoliyati obyektlariga qo'yilishini anglatadi. Davlat
investitsiyalari davlat budjeti va davlat korxonalarining mablag'la
rini joylashtirish orqali namoyon bo'ladi.
Beshinchidan, hududiy joylashtirДish bo'yicha investitsiyalar
ichki va tashqi investitsiyalarga bo'linadi.
Oltinchidan, investitsiyalar tavakkallik darajasi bo'yicha yuqori
tavakkalli va past tavakkalli investitsiyalarga ajratДadi. Moliya so
hasida tavakkallik deganda investitsiyakrga m utkq yoxud nisbiy miq
dordagi foyda kutДgaшdan ancha kam bo'ladi, boshqacha aytganda
"tavakkallik” atamasi kutДmagan natija olish imkoniyatini ang
latadi. Qo'yilma m abkg'lariga foydani mutlaq yoxud nisbiy miq-
dorkrini yoyilishi qanchalik keng bo'lsa tavakkahik shunchalik katta
bo'ladi va aksincha. Yakka investor eng kam tavakkalchДЦcka ega
bo'lgan davlat qimmatli qog'ozlaridan tortib eng yuqori tavakkal
li tovarlargacha bo'lgan quroUarni keng tanlash imkoniyatiga ega.
Kapital joylashtirishning har bir tipi tavakkal ta ’rifidir, ammo har
bir muayyan holatda tavakkallik o'sha vositaning aniq xususiyatlari
ЬДап belgilanadi.
Masakn, obligatsiyalarga qaraganda aksiyalarga qo'yilmalar yuqori
tavakkaUik ЬДап bog'liq ekanligi ma lum , shu ЬДап birga yirik kom
paniyalar aksiyalariga qo'yilmalar kiritilishiga qaraganda yuqori ta
vakkallik obligatsiyalarni topish ham qiyin emas. Albatta, tavakkallik
ko'p holkrda emitentning, vositachining yoki muayyan mohyaviy vo-
14
Do'stlaringiz bilan baham: |
