Helianthus annuus L. murakkabguldoshlar oilasiga mansub bir yillik oʻsimlik

Kungaboqar

Kungaboqar (Helianthus annuus)

Biologik klassifikatsiya

Olam:

Oʻsimlik

Boʻlim:

Magnoliophyta

Turkum:

Rosales

Oila:

Rosaceae

Kenja oila:

Maloideae

Urugʻ:

Kungaboqar 

Tur:

M. domestica

---

K. urugʻi 4—6°da 10—15 kunda unib chiqadi. Maysasi — 6° sovuqqa bardoshli (qisqa

qorasovuqlarga chidaydi). Issiqlikka talabchan, yorugʻsevar, qisqa kunli, qurgʻoqchilikka chidamli,

namsevar oʻsimlik. Soya joyda yaxshi rivojlanmaydi. Oʻsuv davri 80—140 kun. Ozuqaga talabchan,

1 t pista va poyabarg hosil qilishi uchun 50–60 kg azot, 20—25 g fosfor, 120–160 kg kaliy talab

qiladi.

K.dan, asosan, ovqatga ishlatiladigan kungaboqar moyi olinadi, silosbop navlaridan silos

bostiriladi, chiqindilari (shrot va kunjarasi) chorva mollariga yuqori sifatli ozuqa.

K. erta bahorda tuproq harorati 8— 12° yetganda va takroriy ekin sifatida koʻzgi bugʻdoy va

arpadan keyin ekiladi. Ekishdan oldin yer tekislanadi. Yer haydashdan oldin goʻng (20 t/ga),

azotli, fosforli va kaliyli oʻgʻitlar solinadi. Ekish uchun r-nlashtirilgan navlar urugʻi keng qatorlab

va punktir usulda 5—8 sm chuqurlikda ekiladi. Sugʻoriladigan maydonlarda koʻchat qalinligi 60

ming tup/ga boʻlishi lo-zim (1 ga maydonga pista uchun 5–8 kg , silos uchun 35–40 kg urugʻlik

sarflanadi). K. urugʻi ekishdan oldin zarar-kuvanda va kasalliklarga qarshi dorilanadi. Ekishda

makkajoʻxori ekiladigan seyalkalardan foydalaniladi. Oʻsuv davrida qator orasi 2—3-marta

kultivatsiya qilinadi, 5—6-marta su-gʻoriladi. Gullash davrida ekinzorda asalari uyalari qoʻyilsa K.

gullari yaxshi changlanadi. Gullash davrida koʻp suv talab qiladi. Sugʻorish meʼyori 600– 800

m³/ga. K.ning yetilganligini savatining sariq-jigarrangga kirganligiga qarab aniqlash mumkin. Hosil

don kombaynlarida maxsus moslama bilan oʻrib olinadi.

Navlari: Oʻzbekistonda VNI-IMK 8931, Chkalov giganti navlari ekiladi.

Zararkuvandalari: simqurtlar, soxta simqurtlar, kungaboqar ka-palagi, kemiruvchi tunlamalar va

boshqa

Kasall i kl ari : oq chirish, kulrang chirish va boshqa, begona oʻtlardan shumgʻiya juda zararlidir.

Vasilyev D. S, Podsolnechnik, M., 1990; Atabaye va H. va boshqa, Oʻsimlikshunoslik, T., 2000.

Halima Otaboyeva.

[1]

Kungaboqar — murakkabguldoshlar oilasiga mansub bir yillik oʻsimlik, asosiy 

moyli

 ekinlardan

biri. Vatani — 

Shimoliy amerika

. Yovvoyi holda oʻsadigan Kungaboqarlarni 

ispanlar

 

Yevropaga

1510

-yilda keltirganlar. Dastlab manzarali oʻsimlik sifatida ekilgan. Uzoq tanlash yoʻli bilan

madaniy Kungaboqar (dastlab pistasi chaqiladigan, soʻngra 

moy

 olinadigan xillari) yaratilgan.

Rossiyaga 18-asrda 

Gollandiyadan

 keltirilgan va 19-asr oʻrtalarida katta maydonlarga ekilgan.

Adabiyot

---

1. 

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Ko‘proq o‘rganish

Ushbu maqolada 

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi

 (2000-2005)

maʼlumotlaridan foydalanilgan.

"

https://uz.wikipedia.org/w/index

.php?

Kungaboqar yogʻi

Manbalar

---

 

Soʻnggi tahrir 17 kunlar avval MalikxanBot tomonidan amalga oshirildi  

title=Kungaboqar&oldid=2402880

" 

dan olindi